36454

Przeciw utleniacze {antyoksydanty, antyutleniaczr.) - grupa związków chemicznych, które same występując w małych stężeniach (w porównaniu z substancją podlegającą utlenianiu), wstrzymują lub opóźniają proces utleniania tej substancji . Każdy przećiwwtlcniacz może występować w roli prooksydanta¹*¹.

W głównej mierze przcciwutleniaczc to naturabtc substancje roślinne, które wspierają naturalne mechanizmy

obronne komórek człowieka, ale przeć iwntleniaczanii mogą być także jony metali przejściowych (manganu, cynku.sełenu)¹’¹.

Przeciwutleniacze dzielimy na dwie gmpy:

□    Pierwszorzędowe- mechanizm ich działania polega dezaktywacji rodników biorących udział w reakcji łańcuchowej poprzez konwersję do form mniej aktywnych lub nicrodnikowych:

ROO + AH - ROOH +A

Najsibtięjszymi przedstawicielami tej gmpy są:

□    polifcnolc

□    oraz tokofcrolc.

□    Dmgorzędowe (lub wtórne) - mechamz ich działania polega na opóźnianiu utleniania poprzez:

1.    wiązanie jonów metali katalizujących autooksydację (chclatowanic)

□    kwasy askorbinowy, cytrynowy, fosorowy

□    związki fenolowe

□    białka

2.    tworzenie oclironnej powierzclmi pomiędzy fazą wodna zawierającą czyiuiiki prooksydacyjnc. a lipową zawierającą nienasycone kwasy tłuszczowe ( białka.

fosfolipidy).

3.    dezaktywację tlenu singlctowego (Jł karoten!

4.    absorpcję promieniowania UV (mm białka)

5.    pochłanianie tleiui ze środowiska reakcji poprzez preferencyjne utlenianie się

( kwas askorbinowy i jego pochodne).

Wolne rodniki - działanie w organizmie, wolne rodniki to atomycząstcczki lub jony posiadające na zewnętrznej orbicie pojedynczy, niesparowany elektron. Dążąc do przyłączenia lub oddania elektronu wykazują du2ą aktywność chemiczną utleniając każdy związek z którym mają kontakt Obiektem ataków wolnych rodników w organizmie człowieka są głównie związki posiadające w cząsteczkach wiązania podwójne jak: białka. DNA lub nienasycone kwasy tłuszczowe wchodzące w skład błon komóikowych. polisacharydy, lipidy (cholesterol) znajdujący się w krwi.

Znaczenie wolnych rodników. Odgrywają one istotną rolę w bardzo różnorodnych procesach (szkoda popromienna, szkoda tlenowa, starzenie się komórek i tkanek, zapalana, zabijanie bakterii przez granulocyty. uiszczane komórek nowotworowych przez makrofagi. itd.). Wolne rodniki mają krótki okres trwania, ale bardzo silnie reagują z sąsiednimi cząsteczkami. Szczególnie niebezpieczne jest reagowanie z lipidami - nienasyconymi kwasami tłuszczowymi błon komórkowych (patrz wyżej), kwasami nukleinowymi, możliwość wywołania łancuclia reakcji (np. toksycznych nadtlaików dalej silnie reagujących). Do znanych z biochanii i fizjologii dróg powstawania wolnych rodników (np w toku radiolizy wody) mc chcauy wracac. chcany tylko przypomnieć. Ze takZc tak modny obecnie (latek azotu (NO ) nic tylko działa relaksacyjne na mięśnie gładkie tętniczck. ale może