37007

LAYftdut

1.    morza i oceany

2.    jeziora

3.    rzeki

4.    torfowiska, bagna i mokradła

Ocean -zbiornik wodny rozdzielający kontynenty. Jest Ocean Atlantycki. Spokojny i Indyjski, niekiedy wydziela się jeszcze Ocean Lodowaty, w skład którego wchodzi Morze Arktyczne, będące częścią Oceanu Atlantyckiego.

Mor ze - część oceanu, która przylega do lądu. Ze względu na stopień otoczenia morza przez ląd. wyró2nia się morza przybrzeżne oraz morza śródziemne Oceanysqgłębokie - średnio prawie 3.Skin

Oceany sq ze sobq połqczone, tuorzqc jeden rozległy układ ekologiczny Średnie zasolenie wynosi 35 promili, czyli 3,5%.

W akwenach tych obserwuje się zjawisko pływów (czyli przypływów i odpływów).

Woda morska zawiera niewiele pierwiastków biogenicznych

W morzach I oceanach tnożna wyróżnić: blotn prądów wstępujących (upwellingów) biotn raf kopiowych

blotn ckplic głębinowych

biorn otwartego oceanu, czyli tzw. pustyni oceanicznej

Rzeki

Wody płynące to bar dzo zróżnicowane środowiska życia np. rwące potoki górskie

leniwie płynące cieki nizinne

Amazonka - dorzecze o długości 6 500 km

Rzeki zowierajq tylko 1/10.000 % wód na Ziemi

Szacitje się, że w ciągu roku rzeki wprowadzają do oceanów 37.000 km* wody. 10 największych rzek wprowadza aż 40% tych wód z tego Amazonka dostarcza 1 5%l

Większość rzek płynie stale, część jednak tylko okresowo w porze deszczowej, natomiast w czasie suszy całkowicie wysycha.

Od źr ódeł do ujścia rzeki:

1.    wzrasta objętość nagromadzonej wody'

2.    maleje tempo przepływu w^rody

3.    koryto rzeki staje się coraz bardziej płaskie

4.    rośnie produkcja pierwotna

5.    woda jest coraz gorzej natlenrona

6.    wzrasta tempo sedymentacji

7. rośnie presja człowieka na rzekę.

W rzece duże znaczenie w kształtowaniu warunków życia organizmów mają dwa czynniki:

(a)    wezbrania oraz

(b)    tempo przepływu.

Jedną z głównych cech środowiska rzecznego jest przemieszczanie się mas wody. Wyróżnia się dwa rodzaje ruchów wody: laminat ny i turbulentny

Przet)łvw laminatnv cząsteczki wody przesitwają się po torach prostych i równoległych

W przepływie tut bulentmm. czyli ..burzliwym", masa wody przesuwa się w jednym kierunku, ale pojedyncze cząsteczki poruszają się po torach skręconych.

W nurcie rzeki tworzy się war stwa graniczna Prandtla Jest to cienka warstewka wody o zr edukowanej prędkości