4097

gips, anhydryt. Zjawiska krasowe - procesy rozpuszczania skał przez wody powierzchniowe i podziemne, jeden z rodzajów wietrzenia chemicznego.Krasowieniu podlegają przede wszystkim wapienie.a także dolomity.gips.sól kam. 8. Rodzaje jezior ze wz^ędu na podiodzenie: a) meteorytowe (kosmiczne) powstałe wskutek uderzeń meteorytów, np. Pingualuit w Quebec w Kanadzie b) tektoniczne (ryftowe) - wypełniają zagłębienia pochodzenia tektonicznego. Ich misy stanowią zapadnięte części skorupy ziemskiej w formie rowów lub rozległych zapadlisk, np. w rowie: Bajkał, Tanganika, Martwe,

cjreliktowe - stanowią część dawnego morza, np. Kaspijskie. Aralskie. Ilmen d) polodowcowe -wypełniają zagłębienia pozostawione przez lodowce 1. rynnowe w rynnach polodowcowych. Wąskie, długie, o stromych brzegach, głębokie, np. Gopło, Jeziorak, Hańcza 2. morenowe - w zagłębieniach wśród wałów morenowych, np. Sniardwy, Mamry, charaktyzują się dużą powierzchnią stosunkowo małą głębokością i urozmaiconą linią brzegową np. Morskie Oko 3. wytopiskowe (oczka) - z wytopienia bryły martwego lodunp. Sasek Mały, 4.cyrkowe - w cyrkach (kotłach) lodowcowych, np. Czarny Staw e) polodowcowe górskie: l.cyrkowe 2.morenowe fjwulkaniczne: l.kraterowe w kraterach nieczynnych wulkanów,    2zatamowane przez potoki lawy,

3.kalderowe - wypełniające kaldery nieczynnych wulkanów np. Jezioro Albano k Rzymu g) przybrzeżne

-    wskutek odcięcia zatoki przez narastającą mierzeję. Łebsko, Gardno, Resko Przymorskie, h) deltowe

-    wskutek nierównomiernej akumulacji w delcie rzeki. np. Druzno, Dąbie, i) wydmowe - wypełniają

obniżenia między pagórkami wydmowymi    j) osuwiskowe - na skutek zatamowania biegu rzeki przez

osuwisko np. Sareskie (Tadżykistan), Duszatyńskie (Bieszczady), k) krasowe - w zagłębieniach krasowych np. Jezioro Ochrydzkie (Półwysep Bałkański). 1) starorzecza - wskutek odcięcia meandru rzeki np. Jeziorko Czerniakowskie w Warszawie, Druzno. m) jezioro deflacyjne (eoliczue) w wyniku wypełnienia utworzonego przez wiatr zagłębie n) wytworzone przez ruchy masowe prowadzące do zatarasowania zagłębień terenowych przez osuwiska skalne

o) Jeziora antropogeniczne - jeziora utworzone poprzez przegrodzenie doliny rzecznej sztuczną zaporą Rodzaje rzek: rzeki stałe- woda stale płynie w korycie, rzeki epizodyczne- (chwilowe) woda płynie po ulewnych deszczach napustynie(w czasie trwania burzyX rzeki okresowe(sezonowe)płyną w okresach deszczowych . wysychają w porze ciepłej(letniej).    9. Wody podziemne - wody,

zalegające pod powierzchnią Ziemi na różnych głębokościach, powstałe na skutek różnych procesów geologicznych. Ich łączna objętość wynosi ok. 60 000 tys. kmł, co stanowi ok. 4,12%o ogólnej objętości zasobów hydrosfery Ziemi. Ze względu na sposób powstawania wód podziemnych można wyróżnić wody infiltracyjne, które powstają wskutek przesiąkania wody przez szczeliny w glebie i warstwach skalnych, wody kondensacyjne, czyli takie, których przyczyną powstania było skraplanie pary wodnej w przypowierzchniowych warstwach gruntu, wody juwenilne, czyli wody. które powstają z magm wydostających się z głębi Ziemi lub wody reliktowe, które w przeszłości geologicznej zostały uwięzione w warstwach skalnych i przez to nie miały kontaktu z otoczeniem przez długi czas.

10. Rodzaje mórz - Morza Śródziemne interkontynentalne. Morza Śródziemne, intrakontynentalne, Morza otwarte, Morza obustronnie otwarte. Morza między wyspowe. Morza półzamknięte, Morza umowne. Morza bez granic.

11.    Atmosfera - gazowa powłoka otaczająca planetę posiadającą masę wystarczającą do utrzymywania wokół siebie warstwy gazów, w wyniku działania grawitacji. Atmosfera Ziemska jest niejednorodną powłoką złożoną z mieszaniny gazów zwanej powietrzem. Oprócz gazów takich jak: azot (78,09% objętości powietrza), tlen (20,95%), argon (0,93%), dwutlenek węgla (0,0333%) oraz śladowych ilości gazów szlachetnych (hel, neon. krypton i ksenon), zawiera także metan, wodór, tlenek i podtlenek azotu, ozon i związki siarki oraz (w znacznie mniejszych ilościach) m.ia radon i jego izotopy, jod, amoniak, a także przedostające się do atmosfery tzw. aerozole atmosferyczne, tj. pyły gleb, mikroorganizmy oraz substancje powstające w wyniku działalności gospodarczej człowieka. Niż baryczny - system niżowy, w którym występują zazwyczaj układy frontalne. Wraz z przyjściem centrum niżu obserwuje się spadek ciśnienia i zazwyczaj zmianę innych parametrów, takich jak temperatura czy zachmurzenie. Wyż baryczny - obszar podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, w