Trzy kryteria pozwalające mówić o nowym ładzie, literaturze romantycznej, świadomość istnienia romantyzmu:
• badając literaturę romantyczną znajdziemy to samo pojmowanie poezji i wyobraźni poetyckiej -są czymś najistotniejszym.
• Wszędzie jest tak samo uprzywilejowanie ujęcie natury i jej związku z człowiekiem. Pojmowanie natury z człowiekiem dla poglądu na świat.
• Posługiwanie się symbolem i mitem, które mają wpływ na styl i literaturę romantyzmu.
WI poł. XIX w. istnieje typologia - podział literatury na:
- klasyczną.
- romantyczną.
Literatura klasyczna to lit. antyczna, lit romantyczna to lit. współczesna, czyli Goethe i Schiller. Ten podział kształtował świadomość XX w. Literatura klasyczna, oprócz tego, że odnosi się do antyku, to odnosi się też do klasycyzmu francuskiego XVIII w. Literatura romantyczna odnosi się do współczesności. Do tradycji bliskich romantyzmowi, np. Szekspira, Serwantesa. Ten podział utrzymywał się do końca XIX w. Argumenty przemawiające za jednością tendencji romantycznej - wyobraźnia, natura, symbol. Prócz tych trzech kryteriów, opozycji literackich (romantyzm klasyczny), ważne jest też zjawisko neohellenizmu. Romantycy mają inne niź epoka oświecenie na literaturę antyku. Romantyzm przeciwstawia Homera Wergiliuszowi. Romantycy wybierają Homera - archaiczna Grecja. Tradycja opierająca się o mit, gdzie traktowano go jako żywą wiarę. Nie wybierali Wergiliusza, bo on czerpał z Homera. Jego „Eneida’ podobna była do .Iliady' i .Odysei" Homera, był więc wtórny. Neohellenizm prowadzi do apologii starożytnych czasów. Cała poezja północy jest wielką poezją twórczości Homera. Moda na prymitywizm w literaturze i sztuce.
Dla Mickiewicza bycie Homerem swoich czasów to sięganie do pierwołnośd obrzędów, tradycji, tak jest w .Grażynie’, „Dziadach" (apologia archaicznych czasów).