42691

kulturo* r .wprkly tinarr.tii.i u \v» ietlr li.ukui Ariet, kun rj>< jr owinraki i b.roku.

ŚrnM turion;

Śmierć jest regulowana /wyrw)owym rytuałem. skwapliwie opisanym Normalna. pospolita. nie pojawia się zdradziecko. nawrl jeśli następuje przypadkowo na skuirk tan .ilbo na skitrk. co się zdarza. /byt silnego wzruszenia Jej zatadiiczym rysem jevt to. je pozostawia czas n.t przygotow .nie vię do niej

Niektóre przeczucia miały w sobie coś z cudu. jeden zwłaszcza znak był nieomylny ukazanie się ducha, chociażby tyfco w śnie W pewnych miejscach i chwilach umarli są zawsze obecni wśród żywych, ale obecność idi odczuwają ty ko O. których czeka rychły zgon Bywało, że przeczucie by to czym! więcej niż ostrzeżeniem i az do samego końca umierającego Wiara, że śmierć ostrzega o swoim przyjściu przetrwała wieki i długo była w ludowej mentalności.

Mas Repem<i(?) - skoro śmierć mogła być w ten sposób zapcwiedziaiu me mogła być nagła Kiedy nie uprzedza o sobie, przestawała być koniecznością groźną, ale oczekiwana i chcąc nie chcąc akceptowaną Rujnowała porządek świata, w który wszyscy wierzyli, wydawała się bezsensownym naruszeniem porządku, aczasem przejawem gniewu Boga Dlatego mors repensa udtodziła za haniebną i wstydliwą

śmierć szkaradna i nieprzystępna jest w średniowieczu również por.ąenai.t bez świadków i obrzędów- podróżnego w drodze, topielca w rzece, nieznajomego, którego raził piorun Nie miało znaczenia, ze w niczym me zawinili nagła śmierć namaszczała idi piętnem przekleństwa

Umierający czując, ze kres jest bliski, wydaje dyspozycje. Śmierć była zjawiskiem bardzo prostym, można dokonać ostaruch czynności cerrmoniakr Zaczyna stę od smutnego, ale potrzebnego przypora marna sobie kidzt i rzeczy, klćre kochał, od krótkiego Życiorysu sprowadzonego do najważniejszych obrazów. żal za życie znajduje odbicie w farmach kultur urzcnych - jxxjar<łi zzerzywłszości, średiiowiec/nego uduchowienia sadystyczna (?) obojętność albo stoicka saywność renesansu

Umierający wzrusza się na myśl o swoim życiu, o posiadanych dostatkach i ukochanych osobach, ale jego żal nie przekracza pewnego stopnia natężenia batdzo słabego w porównaniu z paosern tej epcki Wszyscy traktowali śmierć spokojnie, śmiać fttdaowiętmtłó iittnajtH tez prosu śmierć jest banalna jak przeciętnego człowieka prost towarzyszy o przebaczenie zegna się z mmi. poleca ich Bogu

Umierający poleca (kiszę Bogu i odmawia modlitwę składającą się z 2cz. („Pieśri o Rolandzie" j: 1 zal za grzechy. 2 commediauo animica (rekomendacja) - ptośba do Boga o oclenie duszy i o pomoc w godz śmierci

Po ostatniej modlitwie pozostaje nękać na śmierć, która me pocinnajuż zwlekać z nadejściem

Obecnie śmierć jest z naszych czasów tak svy mazaną źe tnnkro ją sobie wyobrażamy i pojmujemy. Dawna śmierć bliska, swojska i pomniejszoną słabiej odczuwakia. zbył kontrastuje z nasza postawą gdy budzi w nas strach.

Sąd Bo2> ludzie śied. Oczekiwali powtórnego przyjścia Chrystusa bez lęku sądem Temat Sądu Ostatecznego znajdujemy w XI w., ale me nasakołagu. ale cłirzciehilcy.

Najstarsze przedstawienia śmierci w łóżku zachowują jeszcze klasyczną dotąd scenę sądu iirzymaną misteriów Umierający uczestniczy we własnym dramacie raczej jiko świadek, niż jako osoba działająca Moment ścierania się sił dobra i zła (walka anioła i szatana u wezgłowia umierającego).

Odr od ze nie:

ftzede wszystkim koncentrowało się na samej śmierci fizycznej Począwszy od XVI w. sama chwila śmierci w domu i w łóżku, traci na znaczeniu Pobożność, przynajmniej uczoną przy wiązuje teraz do niej mniejsza wagę. a 10 dlatego, ze sama przejawem pierwszego ukrył ego prądu wrażliwości zbiorowej

Chory leży w łóżku Wkrótce ma mrzeć. a jednak nie dzieje się nic nadzwy czajnego. mc przypominającego wielkie dramaty. jakie rozgrywały się w XV wiecznych aites mer mci (sztukach umierania) Agonia to zjawisko zwyczaj*, którego me należy (kamaryzować śmierć staje się czymś metafizycznym. co wyiaża się w for mie metafory: rozsianie duszy z ciałem odczuwane jest jak rozstanie małżonków kib dwóch serdecznych starych przyjaciół. Męka śmierci me jesi kojarzona z fizycznymi cierpieniami ale ze smutkiem zerwania boskich więzów.

Żyć z myślą o śmierci a zatem myśleć o mej trzeba me w chwili /genu. ani tuż przed mm lecz przez całe życie. Sztuka umieianra zastąpiła sztukę życia. Nic się już me odiy wa w izbie chorego Wszystko zostało rozdzielone na czas życia, na każdy Jego dzterl Rozmyślanie winno decydować o naszym życiu. Śmierć siała się tylko sposobne ma lepsze życie

Trzeba być w każdym momencie żyda w takim sianie dudu. wj.knn śred arles morenri chcą irtrzymywać konającego in liona raorti* nosti.w ( w godzinie naszej śmierć!)

Pierwszym skutkiem ewolucji i drs.kralr/acji śmierci jest to. że iraci ona swoja nirin.il magiczną, a w każdym razie irrarjcnalną moc. którą cechuje jakaś pierwotna dzikość Dzieje się lak w przypadkach śmierci nagłej i spodziewanej

Człowiek, twierdzono, wmien żyć w świecie choć nie był człowiekiem świeckim. Jest rzeczą namalna i godna polrcrnią aby używał dóbr. jak toczynili Abraham albo Salomon, ale winien przy tym pamiętać, żr nie jest posiadaczem bogaci w. lecz jedynie ich użytkownikiem .... czyli lęk przed i bóstwem i niechęcią wydawania pieniędzy inaczej jest nadmienią miłością do świata W ten sposób staje się najgotszym z grzechów, a nawn czymś więcej - nienawiścią do Boga Ludzie tacy są uparci i pyszni.

Wzorżft śmiem pięknej i budującej.

-    winna rozgrywać się w izbie pełnej moc niebieskich i piekielnych

-    wspomnienia życia i...

-    smicić sprawiedliwego, który myślał o niej całe życie

-    nie wywołuje ona podniecenia ani napięcia

Buk

Pewnikiem była śmierć, kióta zawsze by ła blisko Wierzono w kiurhość życia I nirowałość ciała Dążenie do prostoty przeradza się z czasem w obojętność wobec śmierci I zmarły ch rzn w zdawaniu się na naturę wśród wykształconej elity...

Dążenie do prostoty objawiało się leź z pewną oschłością objawów żałoby. Odbywały się najmniejszym kosztem Oznak żałoby przestrzegano skrupulatnie (..) a wiadomość o zgonach przyjmowano bardzo chłodno Obojętność rą choć przyjmowała byki bez zmtrzeźerl nie była zjawiskiem imwszeehnym

lA/rchod/ąr z kościoła i cmentarza do domów, obrazy śmierci zmieniały formę i znaczenie Celem jesi pokazanie postępującego, ohydne zwłoki toczone przez rob ar rwo, szczypane przez węże i ropuchy ustąpiły miejsca pięknemu, czystemu I lśniącemu szkieletowi Szkielet nie musi być kompletny, aby pełnił swoja rołe. Czaszka i piszczele przedstawiają jakby wzór algebraiczny albo godło herbowe Istnieje w kombinacji z inny mi znakami jak klepsydra, zegar. kosa. łopata, grabarz Znaki te urwaliby się na zwyczajnych przedmiotach jakimi sąvaimas Yawas również może być portretem Obecność czaszki czyni z panem w stylu vanuas coś pośredniego między alegonąa scena rodzajową która rez zatrzymuje się przede wszystkim młodością a starością jak miedzy życiem i śmierci

Życie i świar stały się przedmiotem wstrętu z jakim ostatni ludzie średniowiecza i pierwsi odrodzenia zgodnie odiosili się do śmierci Śmierć i żyae zamieniły się rolami. Przedstawienia s enaas pozwoliły nam odczuć nowe pojęcie juz me śmierci ale śmiertelnego żyelą Świat przesycony myślą o śmierci siał się cały. bez reszty, podejrzany Ta myśl wywarła ogromy wpływ na obyczaje. Kapitalizm me mógKiy zapanować, gdyby pogoii za rozkoszą i natychmiastowym użytkowaniem dóbr. miały moc laka jak w średniowieczu. Człowiek lenesansu epoki kapitalistycznej (cywilizacja Zachodu w wieki XVII) musiały się godzić z odkładaniem rozkoszy na przyszłość i kumulacją swoich zysków.

Taki system długoterminowej kumulacji wymagał spełnienia pewnych społeczno - ekonomicznych warunków. Aby mógł narodzić się kapitalizm musiała zniknąć miłość życia.. aby )ej miejsce zajął baidziej ascetyczny stosunek do życia i jego spraw. Życie przestało być lak upragnione w rym samym czasie, gdy śmierć zaczęła się wydawać rak bliska