Metoda dedukcyjna polega na dedukcyjnym wnioskowaniu i odkrywaniu zależności z modelu o zredukowanej liczbie zmiennych. Jest to najpopularniejsza metoda ekonomii, wykorzystująca zasadę ceteris paribus.
Teorią ekonomiczną nazywamy zbiór twierdzeń wyjaśniających zjawiska i procesy ekonomiczne ujmowane w modelu ekonomicznym.
Nie każdy jednak zbiór twierdzeń jest teorią naukową, która musi mieć następujące cechy: zgodność z obserwacjami, niesprzeczność logiczna, płodność poznawcza, prostota i elegancja.
1) Zdarzenia gospodarcze są sprzężone zwrotnie.
2) To, co jest prawdziwe w mikroskali, nie musi być prawdziwe w makroskali.
3) Częste uleganie złudzeniu, że w danej sytuacji występują zależności przyczynowo-skutkowe.
4) Subiektywizm i stereotypowość badającego.
5) Mierzenie zdarzeń gospodarczych (wiele z nich ma naturę jakościową) jest trudne, a ma bardzo duży wpływ na wynik badań (wybór sposobu pomiaru i miernika).
Modele teoretyczne to konstrukcje myślowe mające na celu wyjaśnienie obserwowanych zjawisk. Służą do wyizolowania badanych zjawisk, po to aby wyraziście ujawniły się badane zależności.
Teoretyczny model ekonomiczny składa się z pewnej liczby założeń, w których:
a) odrzuca się pewne zjawiska uznane za przypadkowe lub nieistotne,
b) przyjmuje się, że badane zjawiska, przedmioty i osoby mają określone cechy.
Model ekonomiczny jest więc zbiorem założeń tworzącym uproszczony, schematyczny obraz pewnego fragmentu gospodarki, w którym można badać istotne zależności.
Metody sprawdzania teorii:
a) weryfikacja - przez porównanie teorii z wynikami obserwacji empirycznych,
b) falsyfikacja - obalanie tezy przez znalezienie przypadku, w którym hipotetyczne zależności nie zachodzą.
Obecnie w ekonomii przyjmuje się, że teorię można obalić, o ile istnieje od niej lepsza.
Naturalnym celem gospodarczej działalności ludzi jest zaspokajanie potrzeb.
Potrzeba to subiektywne odczuwanie braku, niezaspokojenia lub pożądania określonych warunków lub rzeczy, które człowiek uważa za niezbędne do utrzymania go przy życiu, umożliwienia mu rozwoju, realizowania ról społecznych itp. Cechami potrzeb są indywidualizm i subiektywizm.
Struktura potrzeb człowieka (wg Maslowa): 1° biologiczne, 2° bezpieczeństwa, 3° kontaktów społecznych, 4° uznania, 5° samorealizacji.