8063

306 SMMANUfil (EV!VAł

Niemożliwość zabójstw* me na maczcnia tylko negatywnego i formalnego, relacja Z nieskończonością, czyli idea nieskończoności w nas, warunkuje ją pozytywnie. Nieskończoność ukazuje się jako twarz w etycznym oporze, który paraliżuje moją władzę, w twardym i ahsołutn>m oporze, który powstaje z głębi bezbronnych oczu w całej idi nagości i nędzy Zrazuniioticlcjnędzy i tego głosu zbliża nas do Innego. Właśnie dlatego epifania nieskończoności staje się ekspresją linową (...)

Ale byt. który się wyraża, wzywa mnie ze swej nędzy i ze swej nagości - ze swojego głodu - w taki sposób. Ze na (o wezwanie nie mogę pozostać głuchym Dlatego byt. który ukazuje się w ekspresji, nic ogranicza mojej wolności, aleją potęguje, wzbudzając moją dobroć Porządek odpowiedzialności, w którym pow aga nieuchronnego bytu mrozi śmiech, jest także porządkiem, który nieuchronnie przywołuje iroją wolność: moja wotott urzeczywistni się dnęki ciężarowi bytu. którego w żaden sposób mc mogę odrzucić Nieuchronność nic jest tu już nieludzkim fatum, lecz surową powagą dobroci

Ten związek miedzy ekspresją i odpowiedzialnością- len warunek albo ta etyczna istota mowy - ta funkcja mowy. wcześniejsza nizjakiekolwiek odsłanianie bytu w zimnym blasku, wyzwalają mowę z podporządkowania wobec myśli, która imałaby ją poprzedzać i którą ta tylko wyrażałaby posłusznie na zewnątrz, uogólniając jej wewnętrzne poruszenia. Uobecnianie się tw arzy me jest „prawdziwe". bo prawda wiąże się nieprawdą, która jej wiecowe i nieuchronnie towarzyszy, jak uśmiech lub milczenie sceptyka. Uobecnianie się bytu w twarzy me pozostaw u logicznego miejsca na swoje przeciwieństwo. Przed mową. jaką otw icra epifania twarzy, mc mogę wykręcić się milczeniem, jak w pierwszej księdze Państwa próbuje zrobić ro/zloczczcny Trazynuch (zresztą bez powodzenia! „Zostaw ić ludzi bez jadła to grzedu którego mc łagodzi żadna okoliczność; rac stosuje uę do mego rozróżnienia na w cię dobrowolną i niedobrowolną" - mówi Rabbi Yochanan. W obliczu ludzkiego głodu odpowiedzialność mierzy się tylko „obiektywnie" Nie można jej z siebie zrzucić Twarz otwiera źródłową rozmowę. której pierwszym słowem jest zobowiązanie i żadna „wewnętrzność" nie pozwala tego zobow iązania umknąć Jest mową. która zobowiązuje do rozmowy, kióra jest początkiem dyskursu upragnionego przez racjonalizm, która jest jułą". przekonującą nawet „takich, co mc słuchają" i która właśnie dlatego kła-dz.c podwalmy pod praw dziwą uniwersalność rozumu

Odsłanianie bytu w ogóle, choć stanowi podstawę poznania i sensu bym. jest poprzedzone relacją z byłem, który się wyraża; poziom etyki jest wcześniejszy niż poziom oniologr.

II. OOTtKfTt W) KOMIKSU

/ Lmamnurl Le\ mas (1906-1995) krytykował filozofię europejską, od He-rakłita i Sokratesa począwszy a na Husserlu i Heideggerze skończywszy, za to. że Jest ona wbrew temu co głosił Heidegger antologią czyli filozofią bycia. Z filozofią tą wiąże się bowiem, jego zdaniem. usiłowanie ujęcia wszystkiego w całość l jedność kosztem tego. co inne. jednostkowe I niepowtarzalne W konsekwencji antologia staje się filozofią mocy i przemocy. prowadząc do wojny Tak pojmowanej filozofii Lesinas przeciwstawiał swoją metafizykę jako swoistą pierwszą filozofię. * której główną rolę odgrywają takie pojęcia, jak separacja, różnica, inność. Nieskończoność. wybór przez Dobro do dobroci, substytucja, podatność na zranienie. psyckizm

2 Według txvinasa. spotkanie z Innym (Drugim człowiekiem) dokonuje się w epifanii jego twarzy. Dzięki temu zdarzeniu staje się możliwe wyjście Z filozofii bycia (antologii) i otwiera się przed nami wymiar etylu twarz przemawia, mówi do mnie. zakazuje, wzywa do odpowiedział naści i dobroci.

3. Ciosząc pierwszeństwo etyki wobec ontologii. Leuinas nawiązywał do Platona, według którego idea Dobra wykracza poza ideę bytu. oraz do Kanta, który głosząc pierwszeństwo rozumu praktycznego nad teoretycznym otwarł drogę do ujęcia .. Boga nie skażonego przez był

III. PoMHUI OO TEKSU'

/ Czym zabójstwo różni się. według Lesinasa. od przywłaszczenia i użycia ⁷ 2. Czym przeciwstaw ia mi się drugi człowiek poprzez swoją nagą i bezbronna twarz?

i. Jakie jest pierwsze słowo drugiego człowieka i na jakt wskazuje opór⁷ ■f Na czym polega pozytywna strona spotkania z drugim człow tekiem ?

J. Dlaczego poziom etyki jest wcześniejszy od poziomu ontologii?

Literatura pomocnicza:

I E. l-ćvirus. Trudna wolność, tłum A KufyiGdynu 1991.

2. E. Lćvmas. Eiyia i Nieskończony, ihim B Opobk*Kokoszka, Koków 1991