9696

Korzyści związane z mnożnikiem nie odnosimy, gdy, brakuje inwestycji (zła sytuacja na rynku, niski poziom zwrotu inwestycji). Mnożnik inwestycji wyraża wielkość PKB pobudzoną przez wzrost inwestycji.

Im większe jest KSK, tym większy jest mnożnik, czyli tym większy jest ostateczny skutek w postaci wzrostu PKB. Mnożnik może być użyty nie tylko do obliczania efektów wzrostu, lecz również do obliczenia strat powstałych przy obliczeniu wydatków.

Pieniądz - powszechnie akceptowany środek wymiany dóbr i usług oraz miernik ich wartości, także środek tezauryzacji oraz środek zwalniania z zobowiązań.

Dla określenia istoty pieniądza duże znaczenie ma pojęcie obiegu pieniężnego, współcześnie różnie definiowane:

M-l to zasoby pieniężne w ręku ludności plus rachunki czekowe a vista, czyli obieg pieniężny w tradycyjnym sensie;

M-2 to M-l plus małe (do 100 tys. doi. USA) wkłady oszczędnościowe i certyfikaty depozytowe;

M-3 to M-2 plus duże salda rachunków terminowych;

L to M-3 plus waluta bankowa, dokumenty handl. i obligacje skarbowe; precyzyjne rozgraniczenie powyższych kategorii zależy od specyficznych cech rynku pieniężnego w poszczególnych krajach.

Rodzaje pieniądza:

Pieniądz kruszcowy w pierwotnym znaczeniu oznaczał system, w którym wartość kruszcu w monetach, będących w obiegu, odpowiadała nominalnej wartości tych monet; w znaczeniu, które upowszechniło się w XVIII-XIX w., pieniądz kruszcowy oznaczał system, w którym w obiegu były banknoty wymienialne na żądanie na kruszec przez instytucję emisyjną;

Pieniądz zdawkowy — każdy pieniądz istniejący w postaci monet lub biletów pieniężnych, który reprezentuje określoną wartość jedynie w sposób symboliczny, a jego siła nabywcza wynika nie z wartości materiału, z jakiego jest wykonany, lecz z prawnego przymusu przyjmowania w nim zapłaty; w węższym znaczeniu — drobny, nie oparty na kruszcu bilon. Pieniądz rozrachunkowy — pieniądz nie istniejący w sensie fizycznym, funkcjonujący jedynie jako umowna wartość rachunkowa; takie cechy pieniądza rozrachunkowego czyniły go odpornym na „psucie monety'’ (obniżanie zawartości szlachetnego kruszcu w monecie i zmniejszanie jej ciężaru), przez co stał się czynnikiem stabilizującym system pieniężny w epoce pierwszych banków publicznych;

Pieniądz międzynarodowy — pieniądz akceptowany poza granicami kraju, który go emituje, używany w transakcjach międzynarodowych; do czasu wielkiego kryzysu gosp. 1929-33 zobowiązania międzynarodowe regulowano przepływami złota; po II wojnie świat, funkcję pieniądza międzynarodowego spełniał doi. USA, po 1958 również inne waluty zach., od lat 70. pełnią ją także międzynarodowe jednostki rozrachunkowe — SDR i ECU.

Pieniądz bankowy — pieniądz zapisany na rachunkach bankowych, kreowany przez banki poprzez udzielanie kredytów; ponieważ ekspansja kredytowa banków może przewyższać sumę ich kapitałów własnych oraz wkładów, banki posiadają zdolność kreowania pieniądza; zbyt śmiała ekspansja kredytowa działa inflacjogennie oraz zwiększa ryzyko kryzysu bankowego, jednym z zadań banku centr. jest więc utrzymywanie tej ekspansji w pożądanych granicach.

Emisja pieniądza:

W czasach pieniądza kruszcowego w postaci monet emisja była przywilejem władcy, który w wyjątkowych wypadkach mógł go scedować na władze prowincji, miasta bądź kompanii handl.; prawo bicia monety było uważane za jeden z atrybutów suwerenności. Wraz z pojawieniem się pieniądza papierowego stała się możliwa emisja skarbowa (Dania 1713, Polska 1794), emisja przez bank centr., będący własnością państwa (Sveriges Riksbank 1668), emisja przez bank centr., niezależny od rządu (Bank of England 1694) lub emisja przez