39571

Neopazytywizm (M. Schlick, R. Carnap, K.

Popper) - działalność Koła Wiedeńskiego.

W odróżnieniu od dawnego pozytywizmu, zpaoczą(kowanego przez Comtea w XIX wieku oraz od głósoznego przez Macha na progu XX wieku, można mówić o "trzecim pozytywizmie". Pozytywizm ten był dziełme zbiorowym grupy zarówno filozofów jak i uczonych specjalistów (matematyków i fizyków), którzy skupili się dookoła Moritza Schlicka i brali udział w prowadzonym przez niego seminarium na Uniwersytecie Wiedeńskim od 1923 roku. Sami nazywali się "Kołem Wiedeńskim". Kres działalności empirystów logicznych w Europie położyła ekspansja niemieckiego faszyzmu. W 1936 r. Schlick został zastrzelony przez umysłowo chorego studenta, co położyło kres regularnym spotkaniom Koła (jego zabójca po włączeniu Austrii do Niemiec został wypuszczony z więzienia jako członek partii faszystowskiej, ponownie uwięziony przez Rosjan wyszedł rychło na wolność jako świeżo nawrócony komunista). W tym samym roku Camap. który jeszcze w 1931 r. przeniósł się z Wiednia do Pragi, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych (pracował kolejno na uniwersytetach w Chicago i w Los Angeles). Ostamim wielkim przedsięwzięciem Koła Wiedeńskiego i jego współpracowników miała być International Encyclopedia of Unified Science (Międzynarodowa Encyklopedia Nauki Zjednoczonej). Otto Neurath, autor projektu, żywił nadzieję, że odegra ona podobną rolę jak niegdyś Wielka Encyklopedia Francuska. Całość miała składać się z 26 tomów, poświęconych kolejno zagadnieniom podstaw nauki zjednoczonej, problemom metodologicznym, przeglądowi aktualnego stanu poszczególnych dyscyplin, a wreszcie omówieniu praktycznych zastosowań wiedzy naukowej. Każdy tom zawierałby 10 monografii napisanych przez naukowców i filozofów zarówno zachodnich, jak i azjatyckich, publikowano by je równolegle w językach angielskim, francuskim i niemieckim; dziesięciotomowy suplement składałby się z map i wykresów. Byłaby to wielka synteza nauk ujętych z perspektywy logicznego empiryzmu. Projekt został zaaprobowany podczas Pierwszego Międzynarodowego Kongresu Jedności Nauki w Paryżu w 1935 r., w trzy lata później ukazały się, pod redakcją Neuratha, Camapa i Morrisa, dwa zbiory artykułów o charakterze programowym. Ostatecznie seria przeobraziła się jednak w zbiór odrębnych prac filozoficznych coraz bardziej odległych od ideału jedności nauki. Po II wojnie światowej dawni członkowie i współpracownicy Koła Wiedeńskiego przestali określać siebie mianem empirystów czy pozytywistów logicznych. Prawie wszyscy, wraz ze swymi uczniami, prowadzili działalność na terenie Stanów Zjednoczonych, ale nie powstał tam żaden jednolity ruch filozoficzny.

Moritz Schlick (1882-1936) pochodził z bogatej pryuskiej rodziny o nacjonalistycznych tradycjach. Studiował fizykę, doktorat na podstawie pracy o odbiciu światła w ośrodkach niejednorodnych, pisanej pod kierunkiem Maxa Plancka, uzyskał w Berlinie w 1906 r. Choć jego pracę o czasie i przestrzeni w fizyce współczesnej pochwalił sam Einstein, zdecydował się porzucić fizykę dla filozofii. Jego pierwsza książka filozoficzna była poświęcona poszukiwaniu szczęścia, rozgłos przyniosła mu natomiast ogłoszona w 1918 roku "Ogólna teoria poznania". To właśnie Schlick rozpoczął pozytywistyczną działalność. Była ona jeszzce względnie umiarkowana, bez tego radykalizmu, z jakim wystąpiło później Koło.

Po Schlicku głównym myślicielem stal się Rudolf Carnap (1891-1970), uważany często za najwybitniejszego filozofa w gronie Koła. Jego osobista ewolucja była jendoczesnie ewolucja całego ruchu. Od razu dal mu postać najbardziej radyklaną. Dalszy rozwj (po 1936 roku) ograniczył pierwotny radykalizm.