102923

Duchy i dusze vs szamanizmie.

Duchy przodków odgrywały istotną rolę przy wyborze szamana. Nieżyjący szamani wyszukiwali wśród nowo narodzonych dzieci krewnych swoich następców (znakiem wybom były tu często niezwykłe znaki i wydarzenia przy narodzeniach oraz rozmaite deformacje ciała). Niezależnie od predestynacji musiało jednak nastąpić wyraźne wskazaiue szamana przez duchy - przyjmowało ono postać silnej choroby, trafienia przez piorun, nasilających się snów czy wizji. Szamaiiska choroba i towarzyszące jej cieipienia wybranego były traktowane jako symptomy oddania się duchom czyli skazania na śmierć w wymiarze ludzkim.

Odnośnie duchów opiekuńczych (o czym było już trochę przy okazji poprzedniego pytania) dodać jeszcze można, o istotnym dla słownika szamańskiego idiomie zgodme z którym bogowie regularnie dosiadają swoich ludzkich wierzchowców. Np. wyznawcy afrochrześcijańskich religii byli opisywani jako konie swych duchów domowych. Mandżurowie czy Ewenkowie faktycznie oddają konia do dyspozycji duchów - konie te sprowadzane są do domu. przyozdabiane wstążkami i ustawiane przed kapliczkami przodków.

Inna symbolika pojawiająca się w kontekście związku szamana z duchem nawiązuje do dziedziny erotycznej. Do szamana przybywa duch opiekuńczy w postaci kobiety, do szamanki - mężczyzna - zawierany zostaje (często nawet publicznie) formalny związek małżeński, na Haiti może skończyć się to nawet otrzymaniem świadectwa ślubu.

Każdej podróży w zaświaty towarzyszy groźba zagubienia się i utraty przewodnika - w przypadku nieopanowania ducha opiekuńczego może nastąpić zapadiuęcie na chorobę psychiczną czy całkowite owładmęcie przez duchy.

Duchy w kontekście kosmologii szamańskiej:

Najwyższą sferę górnego świata zajmuje zazwyczaj „dusza kosmosu” - najwyższa istota nosząca imię będące synonimem określenia fizycznego nieba. Bóg nieba mieszka w kryształowym pałacu (symbol bezczasowości i doskonałości) a sfera w której przebywa nie jest dostępna szamanowi - może on jedynie dotrzeć do jej przedsionka by tam prośby swe przekazać strażnikom boga. Niższe poziomy (otłochy) zajmują pomiuejsze bóstwa - posłańcy istoty najwyższej i strażnicy jej spokoju, dalej bóstwa płodności (często mowa jest ni o Białym lub Mlecznym Jeziorze koncentmjącym zarodki życia, dusz łudzi i zwierząt). Sfera najbliższa ziemi to zwykle siedziba duchów przodków uznawanych za niebiański lud. Dobiy Świat zależnie od plemienia określany jest jako Kraina Złych Duchów. Najniższa Wieś. Ziemia Zmarłych. Podobnie jak świat gónty podzielony jest na wiele poziomów, strzegą go straźiucy a duchy przemierzają go różnymi drogami zależnie od rodzaju śmierci. Zmarłym (wg przekonali syberyjskich pozbawionym oczu) w drodze towarzyszy koń. pies lub zaprzęg reniferów. Kresem wędrówki staje się tu dotarcie do krainy zmarłych. U Selkupów kraina ta opisywana jest jako wypełnione wielką ilością grobów miejsce w którym zmarli (mimo panującej zasady odwrotności) wiodą życie bogatsze ale podobne do ziemskiego. Obecny jest też motyw połowiczności zmarłego - jeden z przodków przepoławia przyjeżdżającego ducha zmarłego i jedną jego połowę wrzuca do Rzeki Zmarłych.