103150

W myil koncepcji umowy sjiołec mej państwo powstało w wyniku clobtowołnej umowy czluików społeczeństwa zawartej między mmi lub między nimi a władcą Zgodnie z tą teorią ludzie zrzekli się swojej naturalnej wolności w zamian za korzyści, jakie miało im przynieść istnienie państwa

Przeciwietisiwem tej teorii jest koncepcja przemocy Ludwika Gumplowicza. w myśl której powstanie państwa nie jesl związane z umową racjonalnie myślących ludzi, lecz wynikiem stosowania przemocy i podboju niższych cywilizacyjnie gtup przez społeczności stojące na wyższym poziomie zorganizowania Według Gumplowicza państwo powstało w wyniku wałki ras Pod pojęciem las nie tozumia! on jethiak zbioru kidzi o jednakowych, dziedzicznych cechach somatycznych, lecz historyczną zbiorowość etniczną

| FUnkcje państwa

Ftmkcje państwa są dość różnie definiowane w nauce Najczęściej pod tym tetmmem rozumie się całokształt działalności państwa w doniosłych strefach żyda politycznego i społecznego kib skutki działalności oiganów państwa rozpatiywane z określonego punktu widzenia Inni uważają, że funkcje państwa to zasadnicze kietunki jego działalności, wynikające z celów i zadań jakie państwo spekiia kib winno spełniać W doktrynie nie ma zgody co do tego ile funkcji spełnia państwo i jakie one są

Najczęściej na podstawie kryteriów tery lor ialn ego charakteru państwa I zasięgu skutków działania jego organów, wyróżnia się tylko dwie funkcje:

•    funkcja zewnętrzna państwa polega na zabezpieczeniu bezpieczeństwa i niezależności w stosunkach z innymi państwami Sprawując tę funkcję państwa starają się chronić własne terytorium Państwo może jednak, wykonując funkcję zewnętrzną podjąć działania ofensywne, dążyć do powiększenia swojego terytorium kib do zniszczetua bądź osłabienia sił państwa postrzegmego jako wrogie kib niebezpieczne. Działania o diarakieize defensywnym niekoniecznie muszą ptzybrać postać militarną Mogą objawiać się w postari sankcji gospodarczych, embarga itd

•    funkcja wewnętrzna państwa realizowana jest poprzez działania zmierzające do utrzymania i umocnienia istniejącego systemu społeczno-gospodarczego, por ządku i bez piecz eńs twa wewnętrznego Funkcja wewnętrzna może przybrać różne postaci i dlatego niektórzy wśród funkcji wewnętrznych wymieniają funkcje:

^a ochronną gwarantuje bezpieczeństwo obywateli

■    regulacyjną- wpływ poprzez system nakazów i zakazów na zachodzące procesy społeczne

•    kulturaino-wychowawczą - kreuje i upowszechnia idee, poglądy polityczne, filozoficzne i moralne korzystne z punktu widzenia pańszwa

■    adaptacyjną państwo zmieiza do organizacji swojego aparatu, systemu prawnego i gospodarczego

■    innowacyjną - micjowanie przez państwo nowych ptocesów społecznych

■    socjalną zapewnienie wszystkim obywatelom pracy, godziwego wynagrodzenia, warunków wypoczynku, świadczeń rentowych i

emerytalnych

■    ekonomiczną- organizowanie życia gospodarczego, określanie zasad podatkowych kształtu systemu pieniężnego

| Forma państwa

Ptzez formę państwa rozumie się organizowanie państwa i całokształt sposobów sprawowania władzy Pojęcie famy państwa traktuje się czasem jako tożsame z tetaiinem ustrój państwa Na fermę p^istwa składa się:

•    określenie formy rządu

•    wskazanie sit w n-riia

•    ustalenie struktury państwa

*    określenie reżimu politycznego

Forma rządów - kryterium podziału jest ni kwesna. do kogo należy najwyższa władza w państwie Z lego pimkni widzenia państwa dzielimy na:

*    mon.rcliie- najwyższa władza należy do jecbiej osoby sprawującej ją dożywotnio.

•    republiki - najwyższa władza należy do agami kolegialnego (parlament, rada państwa) lub jedioosobowego (np prezydent) powoływanego na określały czas przez ogół obywateli albo przez szersze, wylauone ptzez obywateli kolegium

Monatclua występuje w famie nieo^aiiczonrj (absolutnej), gdy tnaiarcha skupia w swoich rękach pełnię władzy (ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej) aaz w famie maiarchii ograniczonej gdy część władzy przejmują inne agany państwa

V\'s|>ólrzesną famą maiarritii są monarchie konstytucyjne powstałe w państwach kaisfynicyjnyrh opartych na reait podziału władzy. Monarchie konstytucyjne dzieli ńę na:

*    monarchie olanie zonę - nie funkcjaiują rządy parlamentarne, a |>o stulały dcmoktacji realizowane są w ogianiczaiym zakresie Katstyturja ustala jedynie sposób wykaiywama władzy, określa udział agami przedstawicielskiego w ustawodawstwie, gwatantuje także niektóre prawa obywatelskie

*    parlamentarne - monarcha sprawuje głównie ftmkcje teptezentacyjne. parlament zaś wydaje ustawy, określa skład rządu i usiała zasady jegopobryki

Republiki występują w famie republik

demokratycznych -najwyższe agany państwa powoływane sąj*ze7 szerokie izesze obywateli