104819

Politeizm, wielobóstwo, pojęcie używane wniektóiych nurtach religioznawstwa i w języku potocznym na określenie systemów religijnych lub religii, w których występuje wiara w istnienie wielu sił nadprzyrodzonych, a w szczególności upersonifikowanych w bytach osobowych bogów.

Przeciwieństwem politeizmu jest przekonanie o istnieniu jednej siły lub jednego boga - monoteizm). Wg religioznawczych szkól ewolucjonistycznych (E.B. Tylora, J. Frazera, J. Lubbocka, R.R. Maneta iia) politeizm jest jednym z wyższych stopni rozwoju religii, a także drogą dojścia do animizmu, animatyzmu, manizmu, bałwochwalstwa, polidemonizmu, pomonoteizmu i odwróconego politeizmu, na którego szczycie stoi jeden Bóg.

Pomiędzy nim a światem i człowiekiem występuje wiele otoczonych czcią bytów pośrednich (najczęściej duchów) ze świętymi i kapłanami włącznie. Politeizm może mieć charakter niehierarchiczny i hierarchiczny. We współczesnym religioznawstwie, w tym M. Eliadego, zagadnienie politeizmu jest drugorzędne.

Do najbardziej znanych religii politeistycznych zalicza się religie starożytne: Egipcjan, ludów Azji Mniejszej, Grecji. Rzymu, Indii. Współczesne politeizmy powstają najczęściej jako religie synkretyczne.

Mana, pojęcie pochodzenia melanezyjskiego, oznacza bezosobową, niematerialną siłę, rodzaj fluidu, który może przeniknąć żywe lub martwe ciało. Może też przemieszczać się z przedmiom w przedmiot z jednego istnienia winne. Każdy, kto posiadł siłę many, musi się troszczyć, by jej nierozważnie nie utracić. Mana zapewnia człowiekowi autorytet i władzę, siłę fizyczną i mądrość, sprawność rąk i umysłu. Upowszechniony pogląd o sile many, powodującej wyjątkowość jednostek służył utrzymaniu systemu zależności społecznej. By nie dopuścić do przyswojenia przez poddanych many od naczelników plemion, wprowadzono szereg tabu, których naruszenie uważano za zbrodnię, można ją było odkupić tylko śmiercią. Koncepcja many i tabu doprowadziła do ukształtowania się: 2) kultu przodków oraz przyczyniła się do rozwoju 3) mana izmu. animizmu, w konsekwencji politeizmu, a na niektórych wyspach - monoteizmu. Przedmioty i ludzi napełnionych maną otacza się szacunkiem i czcią. Jest ona także rozumiana jako jeden z rodzajów duszy człowieka, nie związanej bezpośrednio i na stałe z ciałem. Człowiek może zabiegać ojej pomnożenie w sobie lub ją utracić przez nierozważne postępowanie. Indonezyjczycy uważają, że siedliskiem many jest głowa, dlatego też celem krwawych wypraw łowców głów na Borneo było zdobycie jak największej liczby many znajdującej się w czaszkach zabitych wrogów. W innych wierzeniach jej siedliskiem jest krew. Na Celebesie za siedlisko many uważane są włosy. Na Jawie sądzi się, że maną są wypełnione zęby. Indonezyjczycy wierzą, że człowiek posiada jeszcze drugą duszę, zwaną semangat, która przejawia się w postaci cienia.

Panteon, w religiach politeistycznych ogół bóstw, powiązanych ze sobą związkami rodzinnymi i systemem hierarchii.

Tabu (z polinezyjskiego tapu), w religiach ludów pierwotnych zakaz podejmowania różnych działań w stosunku do osób, miejsc, zwierząt, rzeczy bądź stanów rzeczy lub też wypowiadania pewnych słów. Przekonaiue o wartości i celowości takich zachowań wynika z wiaiy, że są one święte lub nieczyste w sensie rymalnym. Wskutek złamania tabu następuje stan skażenia związany z odpowiednimi sankcjami, głównie ze strony sił nadprzyrodzonych. Instytucja tabu została odkryta przez J. Cooka w 1771 wśród tubylców wyspy Tonga.

Wczesne chrześcijaństwo - pojęcia

Dekalog (z j. gr. "dziesięć" i "słowo"), synteza całej religii i moralności, stanowiąca podstawy etyki judaizmu i chrześcijaństwa, zawarta w tzw. Dziesięciu Przykazaniach Boskich.

Według Starego Testamentu, dekalog został przekazany Mojżeszowi na dwóch kamiennych tablicach na górze Synaj. Zawierały podstawowe zasady przymierza Jahwe z ludem wybranym - Izraelitami. Tablice te były później przechowywane w Świątyni Jerozolimskiej. Tekst dekalogu zapisany został prawdopodobnie w VIII (pierwsza wersja) - VI (druga wersja) w. p.n.e. wczasach proroków Jeremiasza i Ozeasza, nawiązujących do profetyzmu Mojżesza (czasy niewoli babilońskiej). Tekst dekalogu występuje w Biblii dwukrotnie (Exodus i Deuteronomium) i od współczesnego różni się nieznacznie układem i treścią. Powstał najprawdopodobniej między VIII a VI w. p.rce.

2