106003

S Regularna kontrola (np. coroczna) poziomu cholesterolu i glukozy we krwi S Regularne pomiary ciśnienia (u osób z grupy ryzyka)

S Regularne badania lekarskie

•    Zdrowy styl życia S Redukcja nadwagi

S Ograniczenie palenia

S Ograniczenie spożycia tłuszczów i soli kuchennej S Spożywanie korzystnych produktów — patrz wyżej S Zwiększenie aktywności fizycznej

D. Osteoporoza Jtj przyczyny i skutki

•    Przyczyny:

S Postępujące z wiekiem odwapnienie, demineralizacja kości, zmniejszenie ich gęstości

•    Objawy:

S Obniżenie wzrostu (od 5cm do ponad lOcm w stosunku do wzrostu z lat młodości)

S Bóle mostka, żeber, kręgosłupa itp.

S Kruchość i łamliwość kości (przy upadkach i stłuczeniach)

S Znaczny ubytek masy kostnej (=osteopenia) widoczny podczas badań densytometrycznych S Wdowi garb

•    Skutki:

S Podatność na złamania kości (nawet w przypadku pozornie niegroźnych urazów) szczególnie kości biodrowych, miednicy, rąk, urazy kręgosłupa

£. \s'ęz&mMQfiMlyki.Q2Le£UQLQZX

•    Odpowiednie żywienie:

S Spożywanie produktów bogatych w wapń (chude mleko, jogurty, kefiry, ser żółty, twaróg, fasola, chleb pełnoziarnisty, woda mineralna)

S Unikanie produktów zmniejszających wchłanianie wapnia (tłuszcze, kawa, herbata, coca-cola, alkohol, szpinak, szczaw, rabarbar)

S Spożywanie produktów bogatych w wit. D (szczególnie zimą; szczególnie dzieci i osoby starsze) - suplementacja diety w postaci tabletek

•    Badania:

S Kontrolowanie poziomu hormonów (osteopenia może wynikać z niedoboru estrogenów)

S Uwaga na leki (wtórna osteoporoza polekowa: barbiturany i sterydy)

•    Zdrowy styl życia:

S Zwiększenie aktywności fizycznej (zwiększa przepływ krwi, poprawia koordynacje ruchową) — gimnastyka, biegi, spacery S Unikanie palenia tytoniu i spożywania alkoholu

F. Zapobieganie nowotworom

•    Profilaktyka pierwotna:

S Unikanie czynników rakotwórczych:

0 Promieniowania jonizującego (RTG) i ultrafioletowego 0 Węglowodorów aromatycznych (gazy i spaliny samochodowe i z fabryk)

0 Dymu tytoniowego 0 Azbestu, ołowiu, niklu, chromu itp.

0 Wirus HPR, WZW B