■ zadań i celów badawczych (diagnozowanie powinno się wzorować na naukach idiograficznych),
■ metod bad. i zasad dowodzenia twierdzeń (dedukcja w postępowaniu bad., indukcja w diagnozie),
■ stopnia ogólności twierdzeń i praw naukowych oraz złożoności przedmiotu badawczego (wzorem dla post. diagnostycznego - nauki konkretne)
konsekwencje przyjmowania danej perspektywy teoretycznej - metafora kalejdoskopu = w zależności od zmiany perspektywy te same el. tworzą zupełnie inną kombinację ich układu wyjściowego 4 grupy założeń filozoficznych leżących u podstaw badań społ.:
■ .postpozytywizm - naukę należy opierać na danych empirycznych i odrzucać wszystko co nie znajduje w nich potwierdzenia; badana rzeczywistość jest zewn. i niezależnym od jej obserwatora uk. odniesienia; korzystanie z metod nauk przyrodniczych do badań społ.
■ konstruktywizm - (Interpretyzm) koncentracja na opisowej analizie rzeczywistości; zainteresowanie procesami, a nie ich rezultatami; nauki społ. i przyrodnicze to dwie odmienne dziedziny wiedzy - inna natura przedmiotu bad. -»w naukach społ. - istoty żywe - odrzucenie założenia typologicznej reprezentatywności (gatunkowa jednorodność wewn. typu)i założenia o braku spontanicznej dynamiki badanych obiektów ; akceptacja naturalnej zmienności zjawisk; bad. rzeczywistości Jest Jednoczesnym wpływaniem na nią, nie da się całkowicie oddzielić umysłu badanego od umysłów badających; teoria Jest punktem dojścia, Jest rozwijana w trakcie bad., które ma charakter rekursywny; gł. metody jakościowe; P. Berger, T. Luckmann
■ założenia rzeczniczo-partycypacyjne - bad. powinny być zaangażowane społ. i zawierać strategię działań reformatorskich, która mogłaby zmienić życie os. bad., instytucjonalne warunki ich życia, a także życie samego badacza
■ pragmatyzm - jedyną rzeczywistością jest świat doraźnego praktycznego działania; kryterium prawdziwości sądów i pojęć stanowi użyteczność - wiedza jest wynikiem analizowania działania i jego konsekwencji; ważny jest problem badawczy i jego zrozumienie a nie metody
zróżnicowany rodź. danych: dane obiektywne liczbowe/nieliczbowe, subiektywne liczbowe/nieliczbowe
przydatność danych zależy od celu; dane jakościowe - szczególnie ważne gdy chcemy poznać znaczenie jakichś treści czy zdarzeń dla jedn. i ich rozumienie dane subiektywne = pozarozumowe, wartościujące, dowolne, stronnicze i zależne od sposobu poznawania 3 strategie badawcze wg I. Cresweila:
■ ilościowe - postpozytywizm; procedury quasi- lub eksperymentalne, bad. ankietowe
■ jakościowe - podejście etnograficzne (obserwacja uczestnicząca), teoria ugruntowana (indukcyjna metoda bad., hipotezy i kat. pojęciowe są budowane w trakcie badań empirycznych i jednocześnie są wtedy weryfikowane i modyfikowane), studia przypadków (jednoczesne stosowanie wielu metod do analizy złożonych systemów, do bad. przystępuje się bez wstępnych hipotez, sekwencja zbierania danych OTTR - observe, think, test, revise), badania