106948

łac. dónum,

•    e + H3 > ó *deH3- >*dd- 'dawać',

poi. dar

EtymglgŁia naukową - rekonstrukcja pierwotnej formy i pienvc>Uie&ę> znaczenia

Metoda:

•    1. porównanie postaci fonetycznej zaświadczonych wyrazów

-    Podstawą jest przewidywalność i regularność rozwoju fonetycznego

•    2. porównanie znaczeń zaświadczonych wyrazów

-    Dyskusyjna jest sprawa odpowiedniości semantycznych zestawianych wyrazów:

•    a. odkryto regularności w rozwoju znaczeń, często związanych z czynnikami pozajęzykowymi

•    b. są liczne przypadki zmian znaczenia z pozoru nieregularnych, natomiast zrozumiałych, gdy analizie zostaje poddany cały łańcuch rozwoju semantycznego

Rekonstrukcja znaczenia - etapy

1.    porównanie realnych znaczeń

np. czerstwy < psł. *ćrstvb

poi. 'nieświeży* (o pieczywie) czes. i słc., 'świeży* (np. o owocach)

ros. i ukr. 'suchy, stwardniały (np. o ziemi, chlebie), 'nieczuły'

serb. i chrw. 'twardy, jędrny; silny; zdrowy*

mac. 'twardy, mocny, pewny; niezachwiany*

big. mocny; twardy; gęsty*, 'żwawy, zręczny; szybki'

< praznaczenie : 'twardy*, bo:

‘twardy’ o owocach > ‘świeży*

'twardy* o chlebie > ‘nieświeży’

'twardy* o ciele > ‘jędrny’ > ‘młody, krzepki’ > 'żwawy, zręczny*

'twardy* > ‘gęsty*

'twardy* > przenośnie 'nieczuły*; 'pewny; niezachwiany*.

2.    Szukanie znaczenia podstawy słowotwórczej

np. psł. *chytrb

poi. 'przebiegły* oraz 'skąpy, chciwy* czes. i słc. 'mądry, inteligentny, dłuż. i głuż. 'dobiy', słń. serb. i cltrw. 'szybki, żwawy*

•    Podstawa derywacyjna to psł. *chytati 'chwytać'

-    zatem pierwotnym znaczenie to

'mający możność chwytania', a więc 'szybki; zręczny*