106952

BRUNO JASIEŃSKI -Tworzył w języku polskim, niemieckim, rosyjskim i francuskim Studiował polonistykę, prawo i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Spotkanie ze Młodożeńcem i Czyżewskim zaowocowało zorganizowaniem futurystycznego klubu "Katarynka" (1919). Studiując w Krakowie był świadkiem wypadków tzw. powstania krakowskiego 1923 roku. Pod wpływem tych wydarzeń związał się z mchem komunistycznym; emigrował do Francji, skąd został dwukrotnie wydalony za swoje publikacje oraz agitację komiuiistyczną. W 1929 roku osiadł w ZSRR w okresie Wielkiej czystki w maju 1937 aresztowany i skazany na 15 lat lagru. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy został skazany na karę śmierci i rozstrzelany. Zbiory wierszy: „But w butonierce”,Ziemia na Lewo”, poematy „Pieśń o głodzie” (1922). „Słowo o Jakubie Szeli” (1926) jednodniówki: „Jednodniówka futurystów”. „Nóż w brzuchu" (1921) powieść m in. „Pałę Paryż” (1929) - z groteskowo-fantastyczną wizją zagłady świata kapitahst.

LEWICA LITERACKA - idee: sztuka zanurzona w życie praktyczne, futuryzm jako język rew^rolucji, poezja uspołeczniona Zwrotnicy, kulturowa misja proletariatu, sztuka kolektywistyczna, twórczość poetów' robotniczycli, poezja Władysława Broniewskiego, krąg towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Czasopismo - Kultura Robotnicza - ukazuje się od 1922r, red. Jan Hempel, początkowa dwutygodnik, następnie przekształcona w tygodnik, zawieszona w maju 1923, obejmowała patronat nad teatrami robotniczymi. W tygodniku drukowano przeznaczone do inscenizacji utwory, relacjonowano osiągnięcia różnych scen robotniczych, udzielano wskazówek reżyserskich. Konkretne potrzeby tych teatrów skłaniały młodych pisarzy do pisania przeznaczonych specjalnie dla nich utworów. (Wandiuski, Wat). W miejsce Kultury Robotniczej pojawiła się Nowa Kultura Od gmdnia 1923 do końca istnienia pisma (po konfiskatach kilku numerów' ostatecznie uległa likwidacji we wrześniu 1924) stałym sekretarzem redakcji i jej sekretarzem był Władysław Broniewski, dr. przekłady i recenzje np. tłum. Majakowskiego „Poeta-robotuik" mvażal za właściwy debiut literacki. Na początku 1924r współprace z pismem podjęli futuryści, którzy umieszczali tu parę wierszy własnych oraz przekłady. Równocześnie redakcja rozpoczęła dyskusję nad ideowym obliczem sztuki awangardowej. W futurystach widziano początkowo poetów rewolucyjnych społecznie, (zerwanie z ideologią burżuazyjną i drobnomieszczańskim patriotyzmem) później jednak zarzucano im że poezja jest niezrozumiała i obca proletariatowi. Współpracę z futurystami szybko przerwano.

LITERATURA PROLETARIACKA. Termin pojawił się wraz z wystąpieniem zorganizowanego mchu robotniczego w porew'olucyjnej Rosji stal się składnikiem programu budowy odrębnej kultury proletariackiej tworzonej przez robotników, upowszeclinil się w okresie międzywojennym, głównie wśród pisarzy i krytyków związanych z mchem komunistycznym. W Polsce do przejawów literatury proletariackiej, najżywszych w latach 1921-1926, zalicza się utw'ory: Standego ,Młoty, Rzeczy i ludzie", Jasieńskiego „Pieśń o głodzie", Słono o Jakubie Szeli", Broniewskiego ,, Fr/a/>Yzfa'”,Wandurekiego„&iiż:e / złoto" oraz tom zbiorowy Ziemia na lewo i opatrzone deklaracją ideową Trzy salwy. Hasia literatury proletariackich propagow^raly pisma: Kultura Robotnicza 1922-23. Now^ra Kultura 1923-24. Dźwignia 1927-28. Miesięcznik Literacki 1929-31. W 1928r PPS Robotnik zorganizował ankietę Klasa robotnicza a literatura, posumowana szkicem K. Irzykowskiego Socjalizm a literatura. Rozważano kryteria literatury proletanackiej jej cele i możliwości, stosunek do tradycjo i do mułów nowatorskich, status autora oraz potrzeby i aspiracje kulturalne odbiorcy.