107519

zapowiedziano przywrócenie stosunków dyplomatycznych oraz współpracę w walce z Niemcami, na terenie ZSRR miała powstać polska armia, a także rząd radziecki zgodził się na udzielenie wszystkim obywatelom polskim pozbawionym wolności na terenie ZSRR amnestii. W sierpniu 1941 r. rozpoczęto realizacje postanowień owego układu - udzielono amnestii, podpisano umowę na mocy której rozpoczęto organizowanie armii polskiej w ZSRR (jej dowódcą został gen Władysław Anders), a także do Rosji przybył polski ambasador Stanisław Kot. Jednakże nawiązanie stosunków dyplomatycznych nie zlikwidowało napięć pomiędzy stronami - kwestia wcielania do Armii Czerwonej obywateli polskich z kresów czy sprawa granicy. Na przełomie listopada i grudnia w Moskwie przebywał Sikorski, który prowadził rozmowy o ewakuacji (którą przeprowadzono w 1942) polskiej armii z ZSRR (jako iż strona radziecka nie wywiązywała się z dostaw), a także próbował podjąć sprawę granic przyszłej Polski - Stalin pominął kwestię wschodniej granicy polskiej mówiąc tylko o jej zachodniej granicy która miała się opierać na Odrze. 4X11 podpisano układ o wspólnej walce przeciwko hitlerowskim Niemcom a po wojnie będą stać na stanowisku trwałego i sprawiedliwego pokoju.

Rok 1942 to stałe pogarszanie się stosunków polsko-radzieckich. Kreml oskarżał stronę polską o sabotowanie umowy sojuszniczej. Nie dały też żadnego rezultaty dwie wizyty (marzec 1942 i listopad 1942-styczeń 1943) Sikorskiego w USA, gdzie premier chciał pozyskać tamtejszymi polityków dla sprawy polskiej. Rozpadła się także koncepcja Sikorskiego stworzenia federacji państw środkowoeuropejskich, z powodu zerwania latem 1942 r. rozmów w tym temacie przez rząd czechosłowacki, co było spowodowane naciskami Moskwy. W roku 1943 rząd radziecki nadał obywatelom polskim mieszkającym przed wrześniem 1939 na kresach obywatelstwo radzieckie, co przyczyniło się do zaostrzenia stosunków, przy okazji rząd sowiecki oskarżał rząd Sikorskiego o nieuznawanie praw narodów białoruskiego i ukraińskiego do zjednoczenia się w swych granicach narodowych. Wraz z narastaniem kryzysu w stosunkach polsko-radzieckich alianci zachodni uznali jednak, ze Polska będzie musiała uznać roszczenia ZSRR co do jej przedwojennych terenów wschodnich Zerwanie stosunków między dwoma państwami miało związek z odkryciem przez Niemców zbiorowych mogił polskich oficerów w kwietniu 1943 r. w Katyniu. Niemcy oskarżyli o tę zbrodnię stronę radziecką, która oczywiście wyparła się, zrzucając winę na Niemców. Rząd polski zgłosił się z prośba do Czerwonego Krzyża o wyjaśnienie sprawy, co z kolei Stalin uznał za wrogie kroki przeciw ZSRR. W nocy z 25 na 26 IV 1943 r. Moskwa zerwała stosunki z rządem polskim na emigracji.

4 VII 1943 r. w katastrofie lotniczej koło Gibraltaru zginął premier Sikorski, wracający z inspekcji polskich jednostek stacjonujących na Bliskim Wschodzie. Nowym premierem został Mikołajczyk, który dążył do pogłębienia współpracy z aliantami zachodnimi, federacji z Czechosłowacją oraz do porozumienia i współpracy z ZSRR Wprawdzie alianci zachodni podejmowali próby mediacji w celu przywrócenia stosunków polsko-radzieckich jednak żadna ze stron nie chciała iść na ustępstwa - Mikołajczyk stał na stanowisku, że rząd polski nie może rozmawiać o granicach bez uzyskania gwarancji niepodległości ze strony aliantów zachodnich, a Polacy nie zaniechali walki o swe państwo i liczą na wyjście z wojny bez strat teiytorialnych. Tymczasem zostały już podjęte pierwsze decyzje w sprawie polskiej granicy wschodniej podczas konferencji w Teheranie - tereny wschodnie II RP zdecydowano się oddać ZSRR, granica miała się opierać na tzw. linii Curzona. Rząd polski zdecydował się na kompromis co do wschodniej granicy - odrzucono propozycje linii Curzona ale dopuszczano myśl o dyskusji w tej sprawie, lecz nie uzyskano jednak poparcia aliantów w tej sprawie.

Sytuacja rządu znacznie pogorszyła się po 22 VII 1944 r. kiedy to powstał Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) uznawany przez ZSRR. Rząd na emigracji widział w PKWN tylko zagrożenie dla niepodległości Polski, gdyż był on utworzony pod