107982

-    zawód, zajęcie - dla osób, które akceptują chorobę i dążą do uzyskiwania związanych z nią przywilejów

Badania nad rozwojowymi aspektami świadomości zdrowotnej prowadzono w kontekście teorii Piageta. Badania Bibace i Walsh dzięki 4, 7 i 11-letnich:

-    4-latki - stadium przedoperacyjne; powstanie choroby udziałem czynników zew., bez związków przyczynowo-skutkowych, odwołanie do myślenia magicznego;

-    7-latki - stadium operacji konkretnych - w kategoriach zarażenia i internalizacji; fizycznego kontaktu z czynnikami szkodliwymi i jego efektów dla organizmu

-11-latki- operacje formalne - w kategoriach wew. procesów fizjologicznych lub psychofizjologicznych.

Pucharki - dzieci przedszkole!rysunki zdrowia - podobne; choroby - dość zróżnicowane i konkretne), szkolne (klasy I-III; rysunki - uboższe i bardziej schematyczne - kopie plakatów; + wypowiedzi pisemne - włączały do koncepcji zdrowia sposoby dbania o zdrowie; duża różnorodność przyczyn powodujących chorobę), młodzież licealna(opisv rozbudowane, ujmowanie różnic indywidualnych w ujmowaniu zdrowia).

W badaniach dorosłych stwierdzono, ze w świadomości potocznej odzwierciedlają się elementy modeli zdrowia biomedycznego oraz holistycznego.

-    przekonanie o własnym wpływie na zdrowie;

-    zdrowie może się załamać na skutek naturalnego wyczerpania zasobów odpornościowych Preferencja modelu holistycznego b\4a tym większa, im wyższe było wykształcenie i młodszy wiek osób.

3. Przekonania dotyczące możliwości wpływania na własne zdrowie

A)    Przekonania nt. źródeł kontroli zdrowia (od Rottera - umiejscowienie kontroli) Levenson zmodyfikował teorie Rottera: kontrola zew. i wew. jako dwa odrębne wymiary (a nie dwa bieguny) oraz wyróżnił dwa komponenty lokalizacji zew.: przypisywanie kontroli wzmocnień innym ludziom, obdarzonym mocą i traktowanie wzmocnień jako spraw przypadku. Można wyodrębnić szczegółowe zakresy poczucia kontroli (np. zdrowotnej). Skromne rezultaty badań. W niektórych badaniach stwierdzono związek między poszukiwaniem informacji medycznych z przekonaniem o własnej możliwości kontrolowania zdrowia, ale tylko u os. przypisujących zdrowiu dużą wartość. Niektóre badania wskazują na pozytywną rolę przekonania o kontroli wewnętrznej i zewnętrznej, polegającej na przypisywaniu kontroli ‘innym mocnym’.

B)    Koncepcja poczucia własnej skuteczności Bandury.

-    Oczekiwania dot. wyniku (czy określone zachowania doprowadzą do celu?)

-    Oczekiwania dot. własnej skuteczności (czy jest się zdolnym do określonego zachowania?)

-    W zależności od oczekiwań: zbliżanie lub nie podejmowanie działali

W psychologii zdrowia poczucie skuteczności traktuje się jako jeden z najważniejszych wyznaczników zachowań zdrowotnych (równorzędny z innymi, nie nadrzędny). Podkreśla się dynamiczny charakter tego konstmktu, jego specyfikę w kolejnych fazach działania.

W koncepcji Bandury poczucie skuteczności traktowane jest statycznie. Określają go trzy właściwości:

-    poziom - trudność zadania;

-    stopień ogólności - dot. konkretnego działania, lub ogólnej klasy działań

-    siła - decyduje o wytrwałości w dążeniu do celu