Prawo lenne.
Libri Feudorum - (równocześnie z Lombardą) prywatny zbiór przepisów p/ lennego z terenów Lombardii, ustaw cesarzy niemieckich, orzeczeń sądów lennych miast Płn i literatury Lombardy
Vulgata - redakcja i glosatora Accursiusa z XIII w; w tym opracowaniu LF włączono do Corpus iuris delictis i razem z p/rzymskim rozpowszechniono w Europie
Odrodzenie prawa rzymskiego.
Kon XI - zaistniała potrzeba stworzenia norm prawnych odpowiednich do poziomu rozwoju gospodarczego (okres prosperity - siły wytwórcze)
p/longobardzkie nie zawierało takich uregulowań, w przeciwieństwie do rzymskiego
Engels: prawo rzymskie jest najdoskonalszą, jaką znamy, formą p/ opartego na własności prywatnej, pierwszym światowym p/ społeczeństwa produkującego towary, z jego niedoścignionym, ścisłym opracowaniem wszystkich istotnych stosunków prwnych między zwykłymi posiadaczami towarów
Glosatorowie.
prawnicy szkoły w Bolonii, badacze p/ rzymskiego na pdst nowoodkrytych (papież Grzegorz vi - poszukiwania biblioteczne) Digestów Justyniana będących źródłem p/ kanonicznego
nazwa od wyjaśnień i uwag (=glos) zapisywanych na tekście - glosa marginalis - glosa na marginesie
- glosa interlinealis - glosa między wierszami założyciel: Imerius XI/XII w
najsłynniejszy: Accursius: czego nie zna Glosa, nie jest uznane przez sąd
- Glosa ordinaria - zbiór glos własnych i poprzedników (Azon, Bulgarus, Placentius, Martinus)
> ważne czynniki cesarskiego uniwersalizmu; później przyczyni się w państwach narodowych do sprzeciwu p/ rzym
objaśnianie scholastyczne, czasem interpretacja praktyczna, próbowali tworzyć brocarda (formułowania ogólnych twierdzeń) i zasady prawne
uważali p/ rzymskie za wskrzeszone dzięki odrodzeniu się idei Imperium Rzymskiego w niemieckiej Rzeczy, cesarzy niemieckich za kontynuatorów cesarzy rzymskich
=> p/ rzymskie powinno obowiązywać na wszystkich terytoriach, gdzie panują cesarze niemieccy }
=> posługiwanie się p/ rzymskim poświadczało przynależność do Rzeszy => włączenie ustawodawstwa cesarskiego do Corpus iuris civilis
Komentatorowie = postglosatorowie = konsyliatorowie
poł. XIV w
2