109210

UMOWA I SPOSOBY JEJ ZAWARCIA

I. Pojęcie umowy oraz zasada swobody umów w ogólności:

Umowa to czynność prawna dwustronna, która dochodzi do skutku przez zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron, czyli konsens.

Według prof. Woltera umowato stan faktyczny, w skład którego wchodzą co najmniej dwa oświadczenia woli, stanowiące uzewnętrznioną decyzję podmiotów prawa cywilnego wywołania określonych skutków prawnych, z którym to stanem faktycznym ustawa wiąże skutki wyrażone w tych oświadczeniach, a także skutki prawne tymi oświadczeniami woli nie objęte, lecz wynikające z ustawy, zasad współżycia społecznego lub ustalonych zwyczajów (por. art. 56 KC).

Minimalny zakres konsensu wyznaczają postanowienia niezbędne (konieczne), które każda umowa powinna zawierać (tj. określenie stron umowy, jej przedmiotu oraz niezbędnej treści).

Umowa należą do kategorii zdarzeń cywilnoprawnych o najwyższej doniosłości prawnej. Podstawowym fundamentem, na którym wznosi się ich jurydyczna konstrukcja, jest uznanie przez porządek prawny - w wyznaczonych przez siebie granicach - zasada autonomii (swobody) kształtowania swoimi decyzjami stosunku prawnego pizez podmiot dokonujący czynności prawnej Jej zakres zależy od ustroju społeczno-gospodarczego, leżącego u podstaw danego systemu prawnego oraz od sfery stosunków i typu czynności prawnej.

W zakresie obligacyjnych (zobowiązaniowych) stosunków prawnych (art. 353¹ KC: strony zwierające umowę mogą u!otyć stosunek prawmy według swego uznania byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiał}' się wlaściwości-nalurze stosunku, ustawie ani zasadom wspóltycia spoleczttego) polski porządek prawny w pełni akceptuję zasadę swobody w zakresie zawierania umów. doboru kontrahenta i kształtowania jej treści (maksymalny zakres konsensu). Ograniczenie autonomii stron w zakresie kształtowania swoich stosunków prawmych następuje jednak w innych działach prawa cywilnego (prawo rzeczowe, spadkowa czy rodzimie) oraz jednostronnych czynności prawnych - tzw. zasada numerus clausus dopuszczonych przez prawo typów^f czynności prawnych).

Szczególną kategorią umów są umowy adhezyjne (przystąpienia). Ich istota polega na faktycznej (ale nie prawnej, bowiem i one dochodzą do skutku przez zgodne oświadczenia woli) nierównorzędności stron, która przejawia się na ogól w tym, że indywidualny konsument, zdając sobie sprawę z tego, że jeżeli nie zaakceptuje zaproponowanej przez przedsiębiorcę (który nierzadko zajmuje pozycję dominującą z pimktu widzenia gospodarczego) treści umowy, to nie będzie mógł uzyskać potrzebnej mu rzeczy lub usługi (np. umowy zawierane z PKP, Pocztą Polską itp ).

II. Sposoby zawierania umów:

Wprawdzie umow^ra dochodzi do skutku przez zgodne oświadczenia woli strony (konsens), to jednak w praktyce wykształciły się swoiste sposoby zawierania umów, do których prawo cywilne (art. 66 - 72¹ KC) zalicza:

1)    ofertę i jej przyjęcie;

2)    negocjacje (rokowania);

3)    aukcja oraz przetarg.