110424

odgrywające głównie rolę nośników informacji lub regulatorów procesów ekologicznych, w tym w oddziaływaniach pomiędzy żywymi organizmami.

Z punktu widzenia oddziaływań pomiędzy żywymi organizmami metabolity wtórne wydzielane poza komórkę (czyli egzometabolity) można podzielić na:

1.    Semiometabolity - substancje informacyjne, sygnalne, które są nośnikiem określonej informacji (np. feromony),

2.    Allelometabolity - substancje czynne biologicznie w stosunku do obcych gatunków (np. ksenocydy),

3.    Autometabolity - działają na gatunki, które je wytworzyły (np. autoinhibitory).

Funkcje omawianych substancji, to:

•    obrona przed konsumentem,

•    atak na organizmy będące obiektem konsumpcji,

•    przeciwdziałanie konkurentom do określonych zasobów,

•    przywabianie,

•    regulacja oddziaływań w obrębie populacji, grupy lub rodziny,

•    dostarczanie substancji stanowiących półprodukty (np. prekursorów hormonów lub feromonów),

•    kształtowanie siedliska (środowiska życia zbiorowego).

1. Oddziaływania biochemiczno-ekologic/ne z udziałem mikroorganizmów i

glonów

1.1.    Oddziaływania pomiędzy drobnoustrojami i glonami

1.1.1.    Oddziaływania wcwnątrzgatunkowe

Wiele aspektów biologii grzybów i glonów (rozmnażanie płciowe, ontogeneza czy regulacja gęstości populacji) stanowią przykłady roli ekologicznej metabolitów wtórnych. Prawdopodobnie normalny cykl życiowy wieli z nich nie byłby możliwy bez udziału tych związków i wywoływanych przez nie oddziaływań.

Dla wielu grzybów i glonów charakterystyczny jest złożony cykl życiowy i płciowy, w którym następuje zlanie się dwóch haploidalnych komórek. W przyciąganiu się dwóch takich komórek odgrywają rolę feromony płciowe, tzw. atraktanty. Znaleziono je u niektórych grzybów (m.in. z rodzaju Rhodosporidium i Mucor), drożdży (m.in. Saccharomyces cerevisiae) i wielu glonów (zarówno u brunatnie, jak i zielenic). Przykłady budowy chemicznej tych związków pokazano na rys.l.

1

2

3

4

5

Rys.l Feromony płciowe (atraktanty) grzybów i glonów 1 - cyklopentea 2 - 2-metylo-1.3.5-heptatrie». 3 - ektokarpen. 4 - lamoksyren. 5 - fukoserraten