_ ry bito Iowy kwas tejchojow y (ku as tejchojow v ściany), /budów any z fosforanu polirybitolu, zw iązany kowalencyjnie z peptydoglikanem,
_ glicerolowy kwas tejchojow y (lipotcjchojowy) - zbudowany z fosforanu glicerolu, związany z glikolipidami błony,
- Polisacharydy (mannoia, ramnoza, glukoza, arabinoza ilp.),
- Białka (np. białko M u Streptococcus pyogenes - czynnik wirulencyjny; białko A u Slaphylococcus aureus).
Ściana komórkowa bakterii Gram(-):
- Peptydoglikan - 5-20% składników ściany komórkowej; zwykle pojedyncza warstwa mureiny (2-3)
zlokalizowana w przestrzeni periplazmatycznej.
- Błona zewnętrzna ściany komórkowej - podwójna warstwa fosfolipidów, w której zewnętrzna warstwa została zastąpiona lipopolisacharydem. W skład błony zewnętrznej wchodzą:
_ lipopolisacharyd (LPS) - zbudowany z 3 części: lipidu A (warunkuje aktywność endotoksyny),oligosacliarydu rdzeniowego (antygen wspólny — CA = common antigen) oraz O-swoistego łańcucha bocznego (antygen somatyczny O),
_ białka porynowe (np. OmpC) - umożliwiają swobodną dyfuzję cząsteczek przez błonę,
_ białka receptorowe dla bakteriofagów,
_ białka nieporynowe (np. OmpA, receptor fimbrii płciowych),
_ białka enzymatyczne: proteazy, fosfolipazy, białka wiążące penicyliny - PBP
- Przestrzeń periplazmatyczna - między błoną wewnętrzną (cytoplazmatyczną) a błoną zewnętrzną; zawiera liczne białka enzymatyczne (transportowe, degradujące
(hydr olazy),syntetyzujące.
- Lipoproteina (LP) — tworzy mostki między peptydoglikanem a błoną zewnętrzną.
Rzęski- To zewnątrzkomórkowe struktury odpowiadające za nich bakterii. Najczęściej spotykane są wśród bakterii spiralnych i cylindrycznych. Zbudowane są z białka kurczliwego
- flagelliny i zakotwiczone są w cytoplazmie, błonie i ścianie komórkowej za pomocą haczyka i ciałka podstawowego (bazalnego). Liczba i rozmieszczenie rzęsek ma znaczenie taksonomiczne .
Przetrw alniki - zdolność wytwarzania przetrwałników posiadają laseczki czyli bakterie Gram-dodatnie, cylindryczne z rodzajów Bacillus i Clostridium. Przetrwalniki są to formy przetrwalne bakterii, które tworzą się w niekorzystnych wamnkach środowiska w procesie sporniacji wewnątrz komórki bakteryjnej. Typ przetrwalnikowania jest cechą diagnostyczną