Ta najstarsza postać nerwicy wykazuje zadziwiającą żywotność, opierając się skutecznie powtarzającym się próbom wyrugowania tego terminu z aktualnie istniejących klasyfikacji. Przyczyn tego należy szukać w fakcie, że doświadczenie i obserwacje kliniczne potwierdzają istnienie określonych zespołów psychopatologicznych o pewnych wspólnych cechach(w tym przebiegujoraz patogenetycznych mechanizmów psychopatologicznych.
Dla obrazu psychopatologicznego charakterystyczne są zaburzenia świadomości i zaburzenia w układzie czuciowa-ruchowym oraz zachowania o prymitywnym reaktywnym charakterze, stanowiące odpowiedź na oczekiwane lub istniejące trudne i frustrujące jednostkę sytuacje. Najczęściej występuje nagły początek i niekiedy nie mniej nagłe ustąpienie zaburzeń.
W mechanizmach patogenetycznych dużą rolę odgrywają wyobrażenia jednostki o chorobach oraz ich przejawach, a także nieuświadomione motywy o charakterze życzeniowym. Wyobrażenia o chorobach powstają na podstawie własnych obserwacji, posiadanej wiedzy, ukształtowanej pod wpływem czynników społeczno-kulturowych.
Oznacza to, że istnienie cech z osobowości histerycznej(zależność od innych dążenie aby nimi manipulować oraz kontrolować swoje otoczenie, skłonność do dramatyzowania i fantazjowania, nie kontrolowana emocjonalność, niedojrzałośćjnie jest niezbędne do powstania zaburzeń histerycznych, choć je ułatwia.
Do czynników kształtujących te cechy osobowości zaliczamy czynniki konstytucjonalna-dziedziczne, ale rolę decydującą odgrywają procesy uczenia się w zetknięciu z trudnymi sytuacjami, których jednostka nie potrafi opanować i rozwiązać. Tłumaczy to również, że objawy często sygnalizują i przekazują innym ludziom w sposób pośredni, symboliczny, istotę przeżywanego przez jednostkę konfliktu(np.nagły niedowład górnej kończyny u młodocianego w chwili jej uniesienia z zamiarem uderzenia ojcajalbo ukryte motywacje(np. drżenie rąk lub nagła ślepota u żołnierzy w czasie działań wojennychjoraz jej oczekiwania wobec innych(np.udzielenia pomocy, ulgi, opieki). Prymitywny reaktywny charakter zachowania świadczy o rezygnacji lub niemożności zmierzenia się z wymogami rzeczywistości, o przewadze procesów emocjonalnych nad intelektualnymi.
Konsekwencją dramatycznego i wywołującego inwalidztwo cliarakteru zaburzeń jest często uzyskanie pewnych ulg-np.zmniejszenie lęku, pełnienie roli społecznej chorego itp., co z kolei może je utrwalić.