116120

eoLOEcaum m>cmvsM

WPROWADZENIE

Ze względu na sposób przedstawienia wzajemnego położenia punktów osnowy geodezyjne dzielą się na:

-    osnowę poziomą - w której wzajemne położenie punktów na powierzchni odniesienia zostało określone w przyjętym układzie współrzędnych geodezyjnych

-    osnowę wysokościową - w której wysokości punktów zostały określone względem przyjętego poziomu odniesienia

W geodezji mają zastosowanie różne układy współrzędnych. W geodezji wyższej jako powierzchnie odniesienia, w zależności od pożądanej dokładności wyznaczenia pozycji punktu, stosuje się: kulę, elipsoidę albo geoidę.

Pozycję punktu leżącego na kuli określa się w układzie współrzędnych geograficznych P(<p,X)

gdzie:

ip - szerokość geograficzna X - długość geograficzna

Lepszym przybliżeniem kształtu globu ziemskiego jest elipsoida obrotowa o odpowiednio dobranych parametrach i usytuowaniu w bryje ziemskiej. Punkt jest określony Jednoznacznie na powierzchni W elipsoidy obrotowej przez:

-    B - szerokość elipsoidalna

-    L - długość elipsoidalna

Na tej podstawie działa jednolity globalny trójwymiarowy układ współrzędnych prostokątnych z początkiem układu w centrum Ziemi zwany układem WG5-84.

W Polsce funkcjonuje kilka układów współrzędnych min:    - układ „1965" ,

-    układ „2000" „układ „92".

Charakterystyka układów:

Układ „1965" jest układem współrzędnych prostokątnych płaskich w odwzorowaniu konforemnym. Dzieli powierzchnię kraju na pięć stref, które to mają własne początki układu współrzędnych. Początki tych układów leżą w środku każdej ze stref. W każdym układzie dodatnia część osi x jest zwrócona na północ, a dodatnia część osi y na wschód. Granice stref pokrywają się z granicami odpowiednich województw. Linie jednakowych zniekształceń liniowych w tum układzie są koncentrycznymi okręgami w strefach: I - IV, i prostymi równoległymi w strefie V. Linie te są opisane liczbami określającymi wielkości zniekształceń liniowych wyrażone w mm / km

Układ ten służył do opracowania map średnio- i wielkoskalowych.

Układ „2000" jest układem współrzędnych prostokątnych płaskich w odwzorowaniu równokątnym Gaussa - Krugera. Jest to odwzorowanie walcowe poprzeczne. Dzieli powierzchnię kraju na cztery (lub dwa) pasy wzdłuż południkowi 15°, 18°, 21°, 24°, lub ). Każdy z pasów o szerokości 3°(lub 6°) ma swój układ współrzędnych którego początek leży na południku osiowym. Układ ten stosowany jest dla map w skalach dużych ł średnich.

UKŁADY WSPÓŁRZĘDNYCH