116170

SZCZELINOWATOŚĆ: szczeliny są to rozwarcia masy skalnej bez widocznego przesunięcia lub przesunięciem w płaszczyźnie przekroju. Skały o teksturze zbitej i masywnej wykazujące w normalnych warunkach minimalny współczynnik porowatości np.: granity, bazalty, mogą stać się dobrymi akumulatorami wody podziemnej, jeśli w wyniku różnych procesów geologicznych, w czasie których działają naciski i naprężenia, ulegają popękaniu. Z punktu widzenia mechanizmu działania sil, szczeliny dzielimy na: 1 pęknięcia i szczeliny rozerwania - równolegle do płaszczyzny, w której leżą osie najmniejszych i pośrednich naprężeń - prostopadle do działania sil. 2. pęknięcia i szczeliny ścinania - tworzą się wzdłuż płaszczyzn leżących obustronnie pod kątem mniejszym niż 45° względem osi największych nacisków. Ze względu na genezę, szczeliny wyróżniamy: 1. szczeliny syngenetyczne -wskutek działania sil wewnętrznych w czasie powstawania niektórych skal. Proces ten zachodzi w czasie krzepnięcia magmy, co powoduje kurczenie się masy skalotwórczej.2. szczeliny tektoniczne - powstają w skalach wskutek ciśnień zewnętrznych występujących w czasie mchów skonipy ziemskiej:

■    diaklazy - szczeliny, wzdłuż których nie wystąpiło przesunięcie skal, lecz tylko odspojenie Spotykamy je w skalahc leżących poziomo jak w seriach pofałdowanych

■    paraklazy - szczeliny, wzdłuż których nastąpiło przesunięcie mas skalnych. Są to szczeliny przywiązane do różnych dyslokacji nieciągłych, przeważnie uskoków. Powstają wskutek nacisków rozrywających jak i zgniatających. Pojedyncze szczeliny uskokowe rzadko występują same, przeważnie tworzą gromady. - tw orzą systemy równolegle do siebie, charakterystyczne dla struktur schodkowych, zapadliskowych. 3. szczeliny wietrzeniowe -powstają jako wynik wietrzenia fizycznego W powstaniu ich główną rolę odgrywają wpływy termiczne - nasłonecznienie, zmiany temperatur i mróz. Szczeliny dzielimy na:

■    nadkapilarne - o szerokości większej niż 0,25 mm

■    kapilarne - o szerokości 0,25 do 0,0001 mm

■    subkapilame - o szerokości mniejszej niż 0,0001 mm

KRASOWATOŚĆ: Szczególnym rodzajem próżni skalnyclr, w których może przepływać lub gromadzić się w oda podziemna, są próżnie krasowe powstają wskutek ługowania łatwo rozpuszczalnych skal. Należą do nich: sól kamienna, gips, wapienie, dolomity. Krasow'atością nazywamy występowanie próżni krasowych w skalach. Procesy krasowe drążące wnętrze skal mogą rozwijać się tylko wtedy, gdy istnieją w nich spękań i szczeliny, którymi może swobodnie przepływać w-oda Ważnym czynnikiem lansowania jets klimat, zwłaszcza wysokość i częstość opadów Krasowanie przebiega łatwiej i szybciej w obszarach wyżynnych i górskich, w których ułatwiony jest przepływ wody podziemnej do miejsc niżej położonych. W skalach zawierających nie rozpuszczalne domieszki np. w wapieniach piaszczystych rozwój krasu może być zahamowany, jeśli woda nie wyniesie ze sobą nierozpuszczalnych związków. Wtedy nierozpuszczalne resztki mogą zatykać szczeliny i próżnie w miejscach przewięzień i uniemożliwiać swobodny przepływ wody.

ODSACZALNOŚC: Część wody wchłoniętej przez skalę zostaje związana silami molekularnymi, resztę zaś może oddać w postaci grawitacyjnie ściekającej. Zdolność skały całkowicie nasyconej wodą do oddania wody wolnej, ściekającej pod działaniem siły ciężkości nazywamy odsączalnością Jako szczególny przypadek wyr óżniamy odsaczalność sprężysta, którą oznacza ilość wody oddawanej przez skałę przy zmianie ciśnienia hydrostatycznego. Miar ą odsączalności jest współczynnik odsączalności, gdzie V_c - objętość wody odsączonej ze skały, V - objętość skały, p - odsączalnośc p= V,/V Ilość wody odsączalnej zależy od wielkości porów i jest tym większa im większe są pory Wynika to z faktu, że w małych porach rozwija się ogromna powierzchnia jednostkowa, która wiąże