116214

1. Wstęp.

Ze względu na dostępność literatury projekt ten omówiony jest jedynie na podstawie szaty roślinnej.

Zespoły wodne i bagienne należą do najbardziej naturalnych naszych zbiorowisk roślinnych. Rozwinęły się niezależnie od człowieka i utrzymują się bez jego współdziałania. Mimo to jednak wpływ człowieka na przeważną część tych zespołów zaznacza się bardzo wyraźnie. Bezpośrednio - przez koszenie zespołów bagiennych, a przez grabienie i wyrzucanie na brzeg roślin wodnych, gdy przeszkadzają gospodarce rybnej; pośrednio - przez regulację rzek lub osuszanie bagien, zabiegi, które zacieśniają powierzchnię zajętą przez roślinność wodną i bagienną. W pani ostatnich dziesiątkach lat coraz większe rozmiary przybiera zanieczyszczenie wód, spowodowane przez rozrastające się miasta, zakłady przemysłowe, masową turystykę, w coraz większym zakresie stosowane herbicydy. Wzrasta stale nie tylko zanieczyszczanie zbiorników wodnych, ale także zawartość w nich soli mineralnych w związku z odprowadzaniem ścieków oraz poprzez nawożenie otaczających pól i łąk. Zwiększa się poprzez to ich produkcja, a jeziora oligotroficzne, wskutek doprowadzania znacznych ilości przede wszystkim związków azotowych i fosforowych, podlegają gwałtownej eutrofizacji. Po-woduje to zamieranie wielu roślin wodnych i bagiennych i ubożenie ich zbiorowisk. Wreszcie wpływa człowiek przez mimowolne wprowadzanie - co prawda bardzo niewielu -roślin obcego pochodzenia. Na razie znamy u nas tylko jedną roślinę bagienną, która dostała się do nas dzięki człowiekowi: tatarak (Acoriis calamus) dotarł do Europy środkowej w XVI w., od tego czasu rozpowszeclmił się tak, że dziś nie ma chyba okolicy, gdzie by go nie można było spotkać.

2. Zespoły bagienne (szuwary).

Zespoły te rozwijają się w wodach płytkich o głębokości od pani centymetrów do 1-1.5 m; w niektórych woda okresowo wysycha nawet zupełnie. Przy najczęściej spotykanym układzie roślinności na starorzeczach i jeziorach szuwary tworzą pas najbardziej zewnętrzny przybrzeżny.

Zespoły wysokich turzyc (związek Magnocaricion elalae). W wodach stojących, na miejscach płytszych niż te, gdzie Scńpo-Phragmitetum ma swe optimum występowania, rozwijają się zespoły wysokich turzyc (turzycowiska bagienne). Zajmują one zwykle najbardziej przybrzeżny pas wokół starorzeczy i jezior, na zewnątrz od pasa trzcin i oczetów (rys 1). Charakteiystyczne dla związku są: Galium elongatum, Lysimachia thyrsiflora oraz szereg wysokich turzyc: Carax Hudsonii, C. gracilis, C. rostrata, C.wulpina, C. porodoksa.