117721

•    obowiązek zamieszczania informacji dodatkowej omówienia stosowanych metody wyceny aktywów, pasywów, przychodów i kosztów ułatwia poznanie celów polityki bilansowej, przez co traci ona częściowo swoją skuteczność.

Rachunkowość kreatywna

Z kreatywną księgowością mamy do czynienia, gdy dopuszczone regulacjami prawnymi zasady, zwyczaje i polityki księgowe są tak dobrane, aby zaprezentować najbardziej pożądany w danych okolicznościach obraz przedsiębiorstwa.

Główne motywy zastosowania rachunkowości kreatywnej:

-    potrzeba pokazania wyniku finansowego spodziewanego prze „rynek”, czyli zmniejszenia strat lub zwiększenie zysku, szczególnie ważna dla spółek giełdowych,

-    minimalizacja dochodu podlegającemu opodatkowania Przykładem są zmiennie metody wyceny zapasów, które mogą doprowadzić do różnic w prezentowanej podstawie opodatkowania,

-    przekonanie innych o swojej wiarygodności,

-    sterowanie osiągnięciami menedżerów w celu uzyskania premii za wyniki lub premia dla zarządu uzależniona od poziomu osiągniętego zysku,

-    wymagania jednostki dominującej odnośnie realizacji określonego, minimalnego zwrotu z inwestycji przez jednostkę zależną,

-    ukrywanie ryzyka finansowego,

-    umożliwienie pozyskiwania zewnętrznego kapitału, na finansowanie dalszych działań,

-    manipulowanie wskaźnikami, które mogą być wykorzystane w analizie sprawozdań finansowych, na przykład zmniejszenie wskaźników zadłużenia,

-    spodziewane, znaczne pogorszenie koniunktury gospodarczej w przyszłości.

Rozróżnia się trzy poziomy kreatywnego prowadzenia rachunkowości. Są nimi:

1.    Świadome stosowanie polityki rachunkowości, aby oddać indywidualizm procesów jednostki i przedstawić je zgodnie z zasadą tnie and fair view.

2.    Świadome stosowanie polityki bilansowej (korzystanie z praw wyboru i swobody działania), aby zrealizować doraźne interesy (otrzymać kredyt, premię, podnieść wartość przedsiębiorstwa) - głównie w krótkich okresach, w dłuższym okresie (kilka lub kilkanaście lat) najczęściej nie jest to możliwe

3.    Łamanie prawa i oszustwa księgowe (niedopuszczalne - rachunkowość agresywna)

Poziom pierwszy jest ogólnie akceptowany i pożądany. International Financiial Reporting Standards zakładają, że jednostka świadomie wybierze odpowiednie instrumentarium polityki bilansowej, aby przedstawić prawdziwy i rzetelny obraz działalności przedsiębiorstwa. Zakłada się bowiem, że nie można realizować tej zasady identycznymi technikami w każdym podmiocie.

Poziom drugi jest zazwyczaj dopuszczalny, ale często ogólnie wątpliwy etycznie. Na tym poziomie przebiega granica między rachunkowością kreatywną, a agresywną, zaś granica między nimi jest cienka. Realizowanie doraźnych interesów może urosnąć do rozmiaru manipulacji danymi w taki sposób, aby skłonić użytkowników sprawozdania finansowego da zachowań sprzecznych z ich interesem, które nie zostałyby przez nich podjęte w warunkach innej (bardziej właściwej) informacji sprawozdawczej, zaś z tytułu podjęcia określonych zachowań zmniejszają swoje korzyści ekonomiczne.

Wśród przyczyn występowania rachunkowości agresywnej wymienia się m.ia:

•    Naturę poziom edukacji człowieka, w której mieści się brak kompetencji, brak etyki zawodowej, brak odpowiedzialności, konflikt lojalności

•    Zależność biur rachunkowych i firm audytorskich od swoich klientów