Ustawa z 20 czerwca 2002 roku o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. 2002 nr 113 poz. 984. z póżn. zm.)
Sprawowanie władzy w gminie oparte jest na zasadzie reprezentacji (przedstawicielstwa). Organami władzy w samorządzie gminnym w Polsce jest prezydent, burmistrz, bądź wójt, którzy posiadają uprawnienia wykonawcze oraz rada gminy jako ciało uchwałodawcze.
Kategorie zadań samorządu gminnego:
• Infrastruktura techniczna (m.in. infrastruktura drogowa, gospodarka wodno-ściekowa);
• Infrastruktura społeczna (m.in. szkolnictwo, oclirona zdrowia, opieka społeczna);
• Bezpieczeństwo publiczne (m.in. ochrona przeciwpożarowa, bezpieczeństwo sanitarne);
• Ład przestrzenny i ekologiczny (m.in. gospodarka przestrzenna, ochrona środowiska).
Władze gminne w Polsce odpowiedzialne są za realizację szeregu usług komunalnych na rzecz społeczności lokalnej, do których zalicza się m.in.
• Zaopatrzenie w wodę i gospodarkę wodno - ściekową;
• Budowę i utrzymame dróg gminnych oraz utrzymanie czystości dróg;
• Gospodarkę odpadami;
• Gminny transport publiczny;
• Oświetlenie w gminie;
• Zaopatrzenie w energię cieplną;
• Utrzymanie terenów' zielonych;
• Gminne budownictwo mieszkaniowe;
• Usługi edukacyjne - przedszkola i szkoły podstawowa;
• Usługi kulturalne -biblioteki i centra rekreacji;
• Opiekę społeczną - opiekę dla osób starszych, niepełnosprawnych, bezdomnych, dodatki mieszkaniowe;
• Planowanie przestrzenne i wydawanie pozwoleń budowlanych.
Do podstawowych źródeł prawa dotyczących finansów jednostek samorządu gminnego należą:
• Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku (art. 167 i 168);
• Europejska Karta Samorządu Terytorialnego z 15 października 1985 r. (art. 9);
• Ustawa o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 roku (Rozdział 6);
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;
• Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego z 13 listopada 2003 roku;
• Odpowiednie ustawy podatkowe, w tym ustawa o podatkach i opłatach lokalnych z 12 stycznia 1991 roku.