122979

Minerały skałotwórcze skał osadowych

Minerały te dzieli się na dwie grupy ze względu na pochodzenie:

1.    minerały    allogeniczne    -    powstałe poza    środowiskiem tworzenia się skały

osadowej. Pochodzą najczęściej ze skał magmowych i charakteryzują się dużą odpornością na wietrzenie, np.: cyrkon, granaty, kwarc,

2.    minerały    autigeniczne    -    tworzą się w    miejscu sedymentacji, np.: kwarc

autogeniczny.

Minerały skałotwórcze skał osadowych można ująć w następujące grupy:

1.    grupa krzemionki (opal, chalcedon, kwarc, kwarc autigeniczny),

2.    minerały ilaste (kaolinit, illit, smektyty),

3.    uwodnione tlenki i wodorotlenki (limonit),

4.    minerały węglanowe (kalcyt, dolomit, syderyt, aragonit),

5.    minerały siarczanowe (gips, selenit, alabaster, anhydryt),

6.    grupa chlorków (halit, sylwin),

7.    grupa fosforanów.

8.    inne (piryt).

Struktura skał osadowych

Do cech strukturalnych skał osadowych należą:

1.    frakcja, inaczej wielkość ziaren materiału okruchowego (najważniejsza cecha !) Wyróżnia się zasadnicze następujące typy struktur ze względu na skład ziarnowy

o blokowa - okruchy powyżej 10 cm,

o psefitowa (żwirowa) - o wielkości okruchów powyżej 2 mm, o psamiotwa (piaskowa) - o ziarnach od 0,1 mm do 2 mm, o aleurytowa (mułkowa) - o ziarnach od 0,01 mm do 0,1 mm, o pelitowa (iłowa) - o ziarnach poniżej 0,01 mm.

2.    stopień selekcji (wysortowania) pod względem wielkości materiału okruchowego. Uzyskuje się na podstawie analizy granulometrycznej (sitowej) ,

3.    stopień obtoczenia okruchów i ziarn. Wyróżnia się ziarna: ostrokrawędziste, słabo obtoczone, dobrze obtoczone i bardzo dobrze obtoczone,

4.    kształt okruchów i ziarn, określany pojęciami: kuliste, dyskowate, wrzecionowate, płasko wydłużone,

5.    charakter powierzchni ziarn. Powierzchnie te mogą być: porysowane (pochodzenia lodowcowego), matowe (piasek wydmowy), błyszczące (piasek rzeczny).

Dla skał węglanowych (pochodzenia chemicznego) wyróżnia się dodatkowo struktury: mikrytowa - materiał węglanowy bardzo drobnoziarnisty rzędu tysięcznych milimetra sparytowa - drobnoziarniste wapienie o wielkości kryształów kalcytu od kilku setnych do kilku milimetrów

Elementy szkieletowe organizmów występujące w postaci składników ziarnistych skał

wapiennych to bioklasty

Tekstury skał osadowych

Pod pojęciem tym rozumie się, podobnie jak dla skał magmowych, sposób ułożenia i rozmieszczenia składników oraz sposób wypełnienia przez nie przestrzeni w skale, a w skałach okruchowych ponadto wzajemny ilościowy stosunek ułożenia składników i spoiwa. Ze względu na sposób ułożenia składników wyróżnia się tekstury:

- warstwowe,

łupkowe (skały wykazują podzielność na płytki, tabliczki, itp.).