45074

HISTORIA FIOZOFIIŚREDNIOWIECZNEJ

Justyn Męczennik (II wiek)

Justyn (Flawiusz Justynus) był człowiekiem z kręgu kulany greckiej, który w pierwszej połowie II wieku nawrócił się na chrześcijaństwo. Było dla niego oczywiste, że .filozofowie każdą rozprawę skierowują na temat Boga' i że .naprawdę obowiązkiem filozofa jest badanie Boskośd'. W młodości żywił nadzieję, że filozofowie doprowadzą go do Boga. Został uczniem pewnego platonika, ale wsirząs, jakim było dla niego pojęcie doktryn zawartych w Piśmie Świętym, spowodował przejście Justyna na chrześcijaństwo (pomimo to, miał życzliwy stosunek wobec Platona neoplatonizmu). Jusiyn uznał, że tylko w taki sposób i dla tego powodu jest filozofem.

W porównaniu z platońską doktryną metempsychozy, nauka wiary chrześcijańskiej wyglądała na znacznie bardziej racjonalną niż sam rozum filozoficzny. Rozum był po stronie chrześcijan, nie filozofów. .1 Apołogia' mówiła, że filozofia grecka i chrześcijańskie objawienie ukazują się jako dwa momenty jednego objawienia tego samego Boskiego Słowa, które przemówiło do Greków i barbarzyńców, by w końcu przybrać kształt człowieka - Jezusa Chrystusa. Ta sama teza została sformułowana w .11 Apologii' w sposób zdradzający wpływ stoicki: Słowo zostało tam przyrównane do nasienia, w którym każdy człowiek uczestniczy w różnym stopniu. Ów zarodek nie jest samym Słowem, ale uczestnictwem w nim. Wystarcza to do usprawiedliwienia przyswajania przez chrześcijan wszystkich prawd, które znane byty starożytnym filozofom - .cokolwiek prawdziwego zostało powiedziane, stało się własnością chrześcijan". Harnack podsumował stanowisko apologetów mówiąc, że według nich .treść objawienia powinna być racjonalna'. Nie chodzi tu jednak o racjonalizowanie tego objawienia przez filozofów, gdyż to objawienie po prostu było dla Justyna racjonalne. Poza tym uważał Justyn, że racjonalność, przekazana w spuśdźnie przez Greków, stanowczo się tego objawienia domagała.

Tacjan (li wiek)

Tacjan zapoczątkował rodowód tych pisarzy chrześcijańskich, dla których natura i filozofia zawsze były czymś podejrzanym. Nawrócenie się na chrześcijaństwo znaczyło dla niego nawrócenie się na .sposób życia zgodny z Bogiem". Samo chrześcijaństwo określał Tacjan w .Liście do Greków" mianem .filozofii barbarzyńskiej", to jest: nie-greckięj.

Tacjan stwierdził przeciw Grekom, że zapożyczyli oni od barbarzyńców wszystkie swoje sławne pomysły, nie wyłączając myśli filozoficznej. To, co najlepsze i prawdziwe w ich doktrynach, mieli znaleźć w Biblii, nie dodając do filozofii niczego, oprócz własnych błędów.

Choć Tacjan różnił się bardzo od swojego mistrza, Justyna, to ich podstawowa intencja była taka sama. Jemu również objawienie chrześcijańskie wydawało się w równym stopniu objawieniem intelektualnym i wiarą.

Dla historii myśli chrześcijańskiej ważne jest, że ten główny wróg greckiej filozofii założył sektę enkratystów (bliską gnostycyzmowi Walentyna) i zmarł poza kościołem.