46169

17 maja 1923 r. zostaje zawarty pakt lanckoroński między PSL-Piast a endecją i chadecją; postanowienia:

•    utworzenie wspólnego rządu; sojusz polityczny endecji i chadecji (Chrześcijańska Jedność Narodowa -Chjena) oraz PSL-Piast

•    rząd będzie czysto polski

•    numerus clausus w szkołach średnich i wyższych (ograniczona liczba przedstawicieli mniejszości narodowych, nieprzekraczająca ich udziału procentowego w społeczeństwie)

•    wspieranie rozwoju osadnictwa polskiego na wschodzie

•    uzgodniono zasady reformy rolnej (w ciągu 10 lat miano parcelować co najmniej 200 tys. ha rocznie) Powstanie koalicji centroprawicowej w sejmie i upadek rządu Sikorskiego 26 maja 1923 roku podczas głosowania nad prowizorium budżetowym

Rządy Clij en o- Pi as ta

Koniec maja 1923 r. na czele gabinetu staje Wincenty Witos (pierwszy rząd Chjeno-Piasta). Ministrem spraw wojskowych zostaje gen. Stanisław Szeptycki. Piłsudski wycoofuje się z życia politycznego - 30 maja 1923 roku składa dymisję ze stanowiska szefa sztabu, a 2 lipca - z funkcji przewodniczącego Ścisłej Rady Wojennej. Przyczynami dodatkowymi wycofania się Piłsudskiego: sejmokracja. niepowodzenie idei federalistycznej. pomniejszanie jego roli w wojnie z bolszewikami. Piłsudski osiadł w Sulejówku. Pensję marszałka przeznaczał na wspieranie Uniwersytetu Wileńskiego oraz wdów i sierot po legionistach.

polityka narodowościowa:

•    likwidowanie szkół ukraiiiskich i białoruskich

•    brak zgody na ukraiński uniwersytet i politedinikę we Lwowie

•    terroryzm Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (oparcie w emigracji ukraińńskiej w Austrii. Niemczech i Czechosłowacji)

•    antypolska rola KPZU, KPZB i białoruskiej Hromady

W listopadzie 1923 r. wybuchają strajki i zabici w Krakowie. Borysławiu i Tarnowie. Nasilająca się hiperinflacja oraz fala strajków i rozruchów przyczyną upadku rządu Witosa.

Międzynarodowa sytuacja Polski

1921 r. - traktat sojuszniczy z Francją o wzajemnej pomocy (w tym wojskowej)

1921 r.- układ obronny z Rumunią, wymierzony przeciw ZSRR; w roku 1926 układ ten został zastąpiony traktatem gwarancyjnym, zawartym na 5 lat i przedłużonym w roku 1931 na kolejne pięciolecie; jego główny ustęp brzmiał: „Polska i Rumunia zobowiqzujq się wspomagać wzajemnie przeciw wszystkim zewnętrznym zamiarom agresywnym godzącym w ich całość terytorialnq oraz niepodległość politycznq"

W kwietniu 1922 r. został zawarty niemiecko-sowiecki traktat w Rapallo (miejscowość w pobliżu Genui). Oznaczał on przełamanie międzynarodowej izolacji obu państw i stwarzał waninki dla współpracy politycznej i gospodarczej. Podpisana w lipcu tajna umowa wojskowa umożliwiła Niemcom korzystanie z poligonów sowieckich, nawiązano też współpracę naukową i teclmologiczną w dziedzinie przemysłu zbrojeniowego.

W październiku 1925 r. został zawarty traktat reński, podpisany między Niemcami a Francją i Belgią w Locanio (miejscowość w Szwajcarii nad jeziorem Maggiore). Niemcy gwarantują nienaruszalność swojej granicy zachodiuej. natomiast nic nie mówią o nienaruszalności granicy wschodniej - co świadczy o kwestionowaniu granicy z Polską i Czechosłowacją. Po zawarciu tego traktam Francja i Wielka Brytania wycofały swoje wojska z okupowanej Nadrenii, a Niemcy zostały przyjęte w roku 1926 do Ligi Narodów.

Rząd Władysława Grabskiego (1923 - 1925)

Powstał na skutek hiperinflacji i upadku marki polskiej. Rząd otrzymał specjalne pełnomocnictwa dla rządu na okres sześciu miesięcy.

Sposób realizacji reformy:

•    rezerwa walutowa skierowana na giełdę, by poprawić kurs marki

•    wymiana marek na złote w stosunku 1:1 800 000 - kwiecień 1924 roku

•    utworzenie Banku Polskiego jako jedynego banku emisyjnego

•    złoty oparty na rezerwach złota (1 zł = 9,31 g czystego złota), złotówka w stosunku do dolara to 2,5:1 zaś następnie 5.18:1.

•    rygorystyczna polityka oszczędnościowa (zlikwidowanie dotacji)

•    wprowadzenie podatku gruntowego i od nieruchomości

•    podwyższenie podatków pośrednich (spirytus, cukier, zapałki)

•    emisja obligacji rządowych

•    wysokie kary za niepłacenie podatków