124470

-    komitety obywatelskie,

-    towarzystwa regionalne,

-    ośrodki kultury,

-    agencje wydawnicze,

-    fundacje na rzecz regionu.

Prasa drugiego obiegu rozpoczęła swoją historię po wypadkach radomskich 1976 roku, po założeniu Komitetu Obrony Robotników (KOR), Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPOO) i Komitetów Założycielskich Wolnych Związków Zawodowych.

Synonimicznie prasę drugiego obiegu nazywamy również prasą podziemną, nielegalną, niezależną, bezdewitwą.

W sierpniu 1980 roku ukazywało się ok. 200 tytułów prasy nielegalnej. Do 12 grudnia 1981 roku w Polsce kolportowano ponad 3200 czasopism w obiegu nielegalnym. Wydawane były głównie przez ogniwa Solidarności. Ukazywały się także po wprowadzeniu stanu wojennego. Liczba wydawnictw spadła. Nadal ukazywały się w ponad 100 miejscowościach w Polsce. Do 1989 roku wydawano ok. 1500 periodyków.

J. Kamiński, Bibliografia publikacji podziemnych w Polsce 1981-1986, Paryż 1988.

W 1988 roku nie istniały w Polsce prywatne wydawnictwa lokalne. Musiano trzykrotnie zmieniać obowiązujące prawo prasowe w Polsce, aby taka możliwość zaistniała, w latach: 1988, 1989 i 1990. Zanim ostatecznie pojawiło się zjawisko wydawnictw lokalnych w Polsce w latach 80. obowiązywały następujące warunki społeczno-polityczne, w któiych funkcjonowali wydawcy prasy lokalnej:

1)    dominująca rola jednej partii - PZPR;

2)    obrona podstawowych wartości ustrojowych socjalizmu prowadzona różnymi metodami, legalnymi lub nielegalnymi;

3)    ograniczona suwerenność Polski jako państwa, które zajmowało określoną pozycję w systemie państw;

4)    nieprzestrzeganie przez władze podstawowych wolności i praw obywatelskich;

5)    cenzura prewencyjna;

6)    powszeclmy system nomenklaturowy, któiy miał wpływ na stosunki kierownicze w państwie, administracji i redakcjach.

W latach 1989-1992 w działalność prasy i wydawców lokalnych angażowały się różne podmioty z różnymi intencjami. Badacze wymieniają 9 tych podmiotów:

1.    organy władzy państwowej stopnie podstawowego: Rady Narodowe do maja 1990 roku;

2.    organy administracyjne stopnia podstawowego: urzędy gmin i miast, które obowiązywały jeszcze w 1989 roku;

3.    ruchy społeczno-polityczne, solidarnościowe, postkomunistyczne: komitety obywatelskie przy Wałęsie, stare struktury PRON;

4.    partie polityczne, przez cały 1989 roku - PZPR;

5.    samorządy terytorialne: rady gmin i miast od maja 1990 roku;

6.    podmioty prywatne: pojedyncze osoby, spółki z o. o.;

7.    organizacje społeczno-pozarządowe: stowarzyszenia gospodarcze, kulturalne, sportowe;

8.    związki zawodowe na czele z Solidarnością;

9.    spółdzielczość mieszkaniowa.