49490

Alkeny- nienasycone węglowodory łańcuchowe zawierające 1 lub więcej wiązań podwójnych. Atomy węgla twoizące wiązanie podwójne są w stanie hydryzacji sp^:. W etenie atom węgla połączony jest z tizema innymi atomami (jednym atomem węgla i dwoma atomami wodoru) za pomocą wiązań o. Wiązania leżą w jednej płaszczyźnie, a kąt między nimi 120. Izomeria- różne rozmieszczenie atomów w cząsteczkach związków o jednakowym składzie chemicznym i takiej samej masie cząsteczkowej: położemowa-wynika z różnego położenia wiązania podwójnego w łańcuchu węglowym, geometryczna: Izomery mające podstawiiiki po tej samej strome nazywają się izomerami cis. a izomery z podstawnikami po przeciwnej stronie noszą nazwę izomerów trans. Wlaśdwośd fizyczne alkenów 1) alkeny posiadające od 2 do 4 atomów węgla w cząsteczce są gazami, 5-12-cieczami, a pozostałe ciałami stałymi. 2)Spalają się świecącym, kopcącym płomieniem. 3) rozpuszczają się tylko w rozpuszczalnikach niepolamych. Otrzymywanie alkenów: l)Eliminacja cząsteczki wody z alkoholu przez ogrzewanie mocnym kw-asem lub przepuszczanie pary alkoholu nad katalizatorem, np. tlenkiem glinu w temp 300400. 2) Eliminacja lialogenowodoiu z halogenoalkanu pod wpływem alkoholowego roztworu zasad. 1,2-dihalogenowe pochodne pod wpływem cynku również przechodzą w alkeny, np. Br-CH:-CH_rBr+Zn-»CHr⁼CH_:+ZnBr;.3) kiaking węglowodorów' zawartych w ropie nafłow^rej lub katalityczne odwodomienie alkanów w podwyższonej temp. w obecności CrOi jako katalizatora: 2CH_a-CH;-CH:-CHj—KCrCh.teinp)—> CH:=CH-CH;-CHj+CH,-CH=CH-CHi+2H;.

Wlaśdwośd chemiczne alkenów l)Przylaczanie lialogenów(fluorowców). Clilor i brom przyłączają się do wiązania podwójnego w cienuiości i temp pokojowej. >C=C< + X₂ -» -C-C- (przy C: dół dwa X, góra 2 kreski pion), gdzie X_:=Br_:,Cl;. Brak produktów ubocznych. Przyłączanie hologenów' do wiązań wielokrotnych przebiega w 2 etapach. Powstaje aktywny kation lialoniowy. który zaraz reaguje z anionem fluorowca. 2) Przyłączanie halogenow odoru- Alkeny przyłączają chlorow'odór. broinowodór i jodowodór, tworząc odpowiednie fluorowcoalkany. Jeżeli fluorow cowodór przyłączą się do niesymetrycznego alkenu, możliwe są dwa produkty reakcji. Np. broinowodór przyłącza się do propem^CHj-CHKJHi+HBrjto pow^aje l-bromopropan(CHi-CH;-CH2-Br) i 2-bromopropan(CHi-CH-CHi. nad CH jeszcze Br). Reguła Markównikowa- H-X przyłącza się do niesymetrycznego alkenu w taki sposób, że H‘ przyłącza się głównie do atomu węg la związanego już z większa liczbą atomów w'odoru 3) Przyłączenie wody(uwidnienie). Woda w obecności mocnego kwnsu^ClOł, H2SO4) przyłącza się do wiązania podwójnego, tworząc alkohol. CHł-C=CH^nad C jest CH _t)+HOH —>CH_rC-CH₃(nad C jest CHj, pod C jest OH), 4) Uwodornienie. Wodór przyłącza się do wiązania podwójnego w obecności rozdrobnionych metali(Pt.Pd.Ni). Pomiar objętości pochłoniętego wodom pozwala określić liczbę wiązali podwójnych w cząsteczce związku. 5) Utlenianie inaiiganiaiiein(VII) potasu W 20C rozcieńczone wodne roztwory nianganianu(VII) potasu utleniają związki o podwójnym wiązaniu do alkoholi di wodorotlenowych, (glikoli). 3CHrCH=CH:+2MnCV + 4H:0 —> CH,-CH-CH_;+2Mn0_;+20H (nad CH i CH_: jest OH). 6)Rozszczepianie za pomocą ozonu Następuje rozerwanie wiązania podwójnego i powstanie nadtlenku, zw'anego ozonkiem. Ozonki pod wpływem siarczku dimetyłu powstają połączenia karbonylowe i dimetyiosulfotlenek(DM SO). CHi-CHK^ł-CHyfO,-* CH₄-CH CH-CH,(nad CH są dwa O połączone ze sobą. a pod CHarni jeden O). 7) Polimeryzacja alkenów. Łączenie się ze sobą nuuejszych cząsteczek w większe, bez wydzielania produktów ubocznych. Substrat to monomer, a produkt to polimer, n CHf=CH:—»(temp.ciś)->...(CHrCH:)h...

Alkiny^CJHa, >)- nienasycone węglowodoiy łańcuchowe zawierające jedno lub więcej wiązali potrójnych. W acetylenie atomy węgla, między którymi występuje potrójne wiązanie są w stanie hybrydyzacji sp. a każdy z nich połączony jest dw^roma atomami(C i H) za pomocą wiązań o. Kąt między wiązaniami 180. Między atomami C znajdują się również dwa wiązania typu n. H-C=C-H. Wlaśdwośd fizyczne. l)temp wrzenia i