50537

wprowadzić od razii całej reformy od 1 września 1945, lecz realizację jej rozłoży na dłuższy okres. Zgodziła się, że nie jest możliwe wtłoczenie dotychczasowego programu nauczania sześciu klas szkoły powszedniej i czterech klas gimnazjum w ośmioklasową szkołę zreformowaną. Jednakże podtrzymała zasadniczą tezę, że szkoła 8-letnia nie ma być szkołą powszechną przedłużoną o rok. ale ma być 8-letnią powszechną szkołą gimnazjalną.

Treści nauczania i wychowania - zapewniano, że stosunek do nauczania religii nie ulegnie zmianie; zapewniano całkowitą swobodę nauczania religii w szkole oraz praktyk religijnych. Celem ostatecznego rozproszenia wątpliwości związanych z tą kwestią minister Skrzeszewski zwołał podczas Zjazdu oddzielnie kuratorów szkolnych, aby im zakomunikować następujące stanowisko rządu: a) nauczanie religii jest obowiązkowe; b) należy zachować praktyki religijne uczniów; c) jeśli rodzice nie życzą sobie nauki religii dla swych dzieci, należy uwzględnić ich żądania, z tym, że powiiuii składać je na piśmie w początkach lub połowie roku szkolnego; d) nauczycielstwu należy pozostawić swobodę uczestniczenia lub nieuczesmiczenia w praktykach religijnych uczniów.

-    w referatach Skrzeszewskiego i Kormanowej znajdujemy stwierdzenie, że zmiany programowe mają na celu „ukształtowanie elementów naukowego poglądu na świat". Wprawdzie „proces ten musi trwać przynajmniej do 18 lat, tym niemniej podwaliny światopoglądu dadzą się założyć już w szkole 8-leOiiej".

-    Kor manowa wskazywała, że okupacyjne doświadczenia każą wysunąć w nowych programach nauki tematykę antyfaszystowską i antyniemiecką. Programy miały uwzględniać tradycję i kulturę ludu polskiego i klasy robotniczej, jako tych warstw ludności, które stały się współgospodarzami kraju. Poza tym należało włączyć do programu tematykę przyłączonych do Polski ziem zachodnich i północnych ora szerzej potraktować elementy słowiaiiskie. Uważała, że w planach nauczania należało wyposażyć w większą liczbę godzin przedmioty matematyczno-przyrodnicze, co wynika z potrzeb industrializacji kraju. Ideologiczny trzon programów miały stanowić tradycje postępu i historycznego dorobku demokracji polskiej, związane z nazwiskami: Staszica, Kołłątaja. Lelewela, Mochnackiego. Worcella, Konarskiego. Dembińskiego i innych. Szczególny nacisk położyła na kształtowanie nowego stosunku do pracy.

-    w nauce historii zamierzano szerzej uwzględnić historię gospodarczą społeczną i kulturalną. W klasach VIII i XI zapowiedziano wprowadzenie nauki o Polsce i życiu współczesnym, która miała zapoznawać uczniów z aktualnymi zjawiskami społecznymi i kształtować w nich postawy obywatelskie. Zamierzano ograniczyć nauczanie języka niemieckiego, rozszerzyć naukę języka francuskiego i angielskiego oraz dążyć do rozwijania nauki j. rosyjskiego, jako języka największego kraju słowiańskiego, potężnego sąsiada, z którym wiązać nas miały coraz szersze stosunki handlowe, gospodarcze i kulturalne.

Stanowisko ZNP - poglądy ZNP na sprawy reformy szkobiej przedstawił wiceprezes Zarządu Głównego Kazimierz Maj w obszernym referacie Nosze stanowisko w sprawie reformy szkolnej. Maj poparł projekt 8-letniej szkoły podstawowej, którą Ministerstwo niesłusznie - zdaniem ZNP - nazywa „szkołą powszechną gimnazjalną". Ośmiolatka powinna stanowić podbudowę czterolemiej szkoły średniej. Obowiązek szkobiy powinien trwać do 19 roku życia, to znaczy powinien obejmować - po ukończeniu szkoły 8-klasowej - 4-letnie kształcenie średnie ogólnokształcące lub zawodowe w szkołach dziennych, albo dokształcających, przeznaczonych dla młodzieży pracującej. ZNP sprzeciwiał się wtłaczaniu szkół zawodowych w ramy 3-letniej szkoły stopnia licealnego, zwracając uwagę, że dla różnych zawodów konieczny jest różny okres kształcenia. Nie godził się także na nazywanie wszystkich szkół licealnych szkołami zawodowymi. Maj sprzeciwiał się praktyce zatrudnienia jako niewykwalifikowanych nauczycieli osób. które nie mają nawet podstawowego wykształcenia i kompromitują się wobec swych uczniów rażącą ignorancją i brakiem kultury osobistej. Uważał, że władze oświatowe powinny sięgać po nauczycieli repatriantów, reaktywować w zawodzie zwolnione przed wojną nauczycielki mężatki, zatnidniać nauczycieli emerytowanych i pracujących w innych zawodach, wreszcie wyreklamować nauczycieli z wojska. Oczywiście konieczne jest stworzenie nauczycielstwu takich warunków materialnych, które zachęcać będą do pracy w szkole. W kwestiacli programowych broniono nauk humanistycznych, które muszą stanowić w szkole koronę pracy wychowawczej w poznawczej, gdyż tylko humanizm odrodzić może człowieka i kulturę.

Dyskusja - różnice między Ministerstwem a ZNP dotyczyły głównie trzech spraw: 1) ZNP chce szkoły ośmioklasowej, jednolitej, jednakowej dla wsi i miasta, nie rozbitej na żadne szczeble ni stopnie; 2) ZNP nie godzi się na zamknięcie powszedniego kształcenia średniego w ramach szkoły 8-letniej. lecz pragnie jego realizacji przez uczniów w wieku 15-18 lat w szkołach średnich ogólnokształcących, zawodowych lub dokształcających; 3) ZNP uważa, że nauka w szkole średmej ogólnokształcącej powiiuia trwać nie trzy. lecz cztery lata.

-    sprawy szkolnie tw a zaw odow ego omówiono i przedyskutowano na posiedzeniu komisji szkół zawodowych.

Podstawy ustrojowe szkolnictwa zawodowego zdecydowano się oprzeć na zasadach: 1) wszystkie szkoły zawodowe są tworzone na podbudowie 8-kłasowej szkoły powszechnej; 2) w szkolnictwie zawodowym nie na „ślepych torów”; 3) ustrój szkolnictwa umożliwia każdemu uczniowi zmianę kierunku kształcenia w początkowym okresie nauki; 4) szkoły zawodowe są 3. 4 lub 5-lemie; 5) szkoły te wychowują przygotowują do pracy, dają kształcenie ogólne umożliwiające naukę na stopniu wyższym; 6) szkoły zawodowe selekcjonują uczniów, kierując ich do odpowiedniego kształcenia zawodowego; 7) młodzież pracująca podlega obowiązkowi kształcenia zawodowego; 8) sieć szkolnictwa zawodowego jest dostosowana do potrzeb przemysłu, rzemiosła, gospodarki i administracji; 9) szkolnictwo zawodowe organizuje się i działa w ścisłym związku z czynnikami gospodarczymi i zawodowymi; 10) rozbudowa szkolnictwa zawodowego wymaga gęstej sieci burs i internatów.

Rezolucja końcowa - komisja wnioskowa Zjazdu, składająca się z przedstawicieli Ministerstwa i ZNP, opracowała i przedstawiła Zjazdowi w piątym dniu obrad rezolucję, która zyskała powszednią aprobatę. W rezolucji:

1.    podkreślano potrzebę rychłego zorganizowania wszystkich istniejących szkół (także uruchomienia nieczynnych) i objęcia nimi możliwie całej młodzieży w wieku szkolnym.

2.    wyrażano konieczność zreformowania systemu kształcenia przez wprowadzenie: a) zasad powszedniości, bezpłatności, publiczności i jednolitości systemu oświaty szkolnej i pozaszkobiej na wszystkich poziomach

2