51185

opracowywać tablice ściernie do początkowego czytania oraz przygotowywać własną książkę elementarną. Po krótkim czasie stwierdził jednak że liczne braki w wykształceniu nie pozwolą mu na rychle skończenie elementarza. Wobec tego zaczął jeszcze energicznie dokształcać się. Czytał wszystko co mu wpadło w ręce. Pod wpływem tej lektury zachwiała się jego religijność, pogłębiona w seminarium nauczycielskim, i rozpoczął się okres „rozdwojenia religijnego”, które wywołało wiele jego krytycznych, ale słusznych uwag na temat szkodliwej roli w dziejach oświaty.

•    Porzucił całkowicie panującą dotychczas w wielkopolskich szkołach elementarnych metodę mechaniczno-pamięciową i oparł nauczanie na znajomości rzeczy, zbliżył je do sposobu myślenia dzieci i icli zainteresowali. Punktem wyjścia każdej lekcji uczynił doświadczenia i spostrzeżenia dzieci z otaczającego je świata, a treść nauki starał się związać z życiem wiejskim i jego potrzebami. Prowadzone przez niego lekcje budziły żywe zainteresowanie dzieci i zdobywały mu icłi przywiązanie. Pod wpływem dzieci zmienił się także stosunek ich rodziców do Estkowskiego. Z obojętnych a naw^fet niechętnych stali się jego przyjaciółmi i szczerymi obrońcami przed atakami inspektora. Gdy dzięki własnym staraniom został przeniesiony na nauczyciela do miasteczka Mikstat, cale niemal Wojciechowo starało się go zatrzymać.

•    Jak Piramowicz tak i Estkow^rski twierdził, że dobry nauczyciel szkoły elementarnej nie może się ograniczyć jedynie do pracy dydaktyczno wychowawczej, lecz powinien również własnym przykładem i wiedzą wywierać wpływ^r na w^rszystłach dorosłych mieszkańców wsi, stać się ich światłym doradcą, przywódcą i przyjacielem. Jego pomoc powinna przedw wszystkim zmierzać do podniesienia na wyższy poziom produkcji rolnej, rzemiosł wiejskich, różnorodnych dziedzin życia ekonomicznego wsi, a tym samym jej dobrobytu. Aby umożliwić nauczycielom spełnienie tego obowiązku należałoby wprowadzić do programu seminarium nauczycielskiego elementy rolnictwa, ogrodnictwa, hodowli bydła, pszczół, nauce o przyrodzie nadać bardziej praktyczny cliarakter, aby ukazywała cliłopom praktyczne korzyści płynące z uprawy różnych roślin, zapoznawała z właściwościami rozmaitych gatunków^r gleby itp.

Idee oświatowe Estkowskiego:

•    Kilka myśli z życia i oświecenia ludu; Kilka myśli wstępnych i kilka uwag nad środkami ośw iecenia ludu naszego drukowane na łamach poznańskiego „Tygodnika Literackiego'*

•    Na lama cli „Tygodnika Literackiego” można było spotkać prace krytykujące ostro szlachtę, jej egoizm klasowy i zgubna politykę, oraz atakujące kler za jego konserwatyzm, liamowanie postępu, obskurantyzm itp Do pracy tej włączył się również swoimi pracami Estkowski, oświetlając w nich rolę szlachty i kleru w dziedzinie oświaty.

•    Bez oświaty nie można mówić poważnie o walce z germanizacją, ponieważ nieuświadomiony lud będzie ulegał Niemcom, bez niej nie spelmą się marzenia o uprzemysłowieniu kraju, nie rozbuduje się kapitalizm. Trzeba więc oświacie ludu poświęcić więcej uwagi, usunąć wszystkie przeszkody, które utrudniają jej rozbudowę. Pierwszą z nich są częste próby wprowadzenia do szkoły języka niemieckiego, którego nauczanie zabija zdolności i zraża na całe życie do nauki.

Druga przeszkoda to brak zdolności nauczycieli i ich nieumiejętności poslugiw^rania się dobrymi metodami nauczania oraz słabe zrozumienie ich roli w życiu wsi. Wielu nauczycieli nie posiada nawet ukończonego seminarium, gdyż do szkoły przeszli z posad ekonomów, organistów, pisarzy gminnych, w nadziei znalezienia w niej wygodnego życia.