plik


ÿþZeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Ko""àtaja w Krakowie nr 402 2003 s. 33 48 SESJA NAUKOWA z. 90 Janusz Majewski Akademia Rolnicza w Poznaniu Turystyka wiejska w programie PHARE TOURIN  kierunki strategiczne i ich realizacja 1. Wprowadzenie 1.1. Turystyka wiejska w programach UE dla Polski W latach 1995 1997 w ramach programów Unii Europejskiej PHARE TOURIN w odniesieniu do produktu turystyki wiejskiej i marketingu zrealizowano midzy innymi nastpujce projekty: " Plan Ogólny Turystyki na Terenach Wiejskich; " Plan Marketingowy Turystyki Wiejskiej dla Polski; " Produkty Markowe Turystyki Wiejskiej. Poni|ej dokonana zostanie analiza przedstawionych projektów pod ktem stop- nia ich realizacji w cigu ostatnich 5 lat (od roku 1998 do 2003) oraz aktualno[ci przedstawionych zaleceD w [wietle aktualnej sytuacji po stronie poda|y i popytu. Plan ogólny rozwoju turystyki na terenach wiejskich i zalesionych [1997] miaB charakter strategiczny czyli koncentrowaB si na wyznaczeniu celów dBugotermino- wych oraz sposobów ich realizacji i wykorzystania dostpnych [rodków. W planie okre[lono: " wizj przyszBo[ci; " rozbie|no[ci midzy t wizj a ówczesn rzeczywisto[ci; " dziaBania niezbdne do wyeliminowania tych rozbie|no[ci. GBównym elementem Planu Ogólnego byBo okre[lenie najwa|niejszych warian- tów strategicznych i rozwa|enie argumentów za i przeciw ka|dej opcji. 33 Tabela 1. Kluczowe opcje strategiczne Zagadnienia: GBówne opcje 1. Wybór rynku priorytetowego krajowy / kraje o[cienne / Europa Zach. 2. Deðnicja turystyki wiejskiej wska / szeroka / luzna 3. Wybór priorytetowego sektora rynku natura / dziedzictwo / turystyka aktywna 4. Wybór obszaru priorytetowego to co najlepsze / równo[ / ró|norodno[ 5. Jak stawi czoBa konkurencj cena / jako[ / zró|nicowanie yródBo: Plan ogólny rozwoju turystyki na terenach wiejskich i zalesionych, 1997, s. 41 1.2. Deðnicja turystyki wiejskiej Zalecono wybór deðnicji zbli|onej do turystyki wiejskiej, z silnym zaakcento- waniem wiejskiego otoczenia, zasobów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego, uczestnictwa w |yciu wsi i wiejskich zajciach. Uzasadnione byBo to peBn orienta- cj na klienta i koncentracj na koncepcji produktu Batwego do rozpoznania przez odbiorców jak i dostawców. Wydaje si, |e na ówczesnym etapie, przyjcie takiej deðnicji stwarzaBo szans przycignicia zainteresowania pierwszorazowych turystów z jednej strony, a z dru- giej szersz dystrybucj korzy[ci ekonomicznych w[ród dostawców usBug. Dziki temu wicej terenów wiejskich a tak|e wiksza liczba gospodarzy mogBa rozpocz maBy biznes turystyczny. Do[ dBugo jednak funkcjonowaB zbytnio rozszerzony (i co za tym idzie rozmazany) termin  agroturystyka obejmujcy w zasadzie wszystkie mo|liwe formy turystyki na terenach wiejskich. Obecnie powszechnie rozgranicza si turystyk wiejsk od agroturystyki, nie tylko w literaturze fachowej ale tak|e w materiaBach promocyjnych i mediach, z tym |e z kolei nie jest dostatecznie wyrazna granica midzy turystyk wiejska a turysty- k na terenach wiejskich. PrzykBadem tego pierwszego zjawiska jest zmiana tytuBu ogólnopolskiego informatora o wiejskiej bazie noclegowej z  Atlasu agroturystycz- nego [1999, 2001] na  Atlas turystyki wiejskiej [2003] . Problemy terminolo- giczne s istotne nie tylko dla rozwa|aD akademickich, ale tak|e dla praktyki, gdy| deðnicje przekBadaj si na ksztaBt i wizerunek produktów turystycznych i plasuj si w [wiadomo[ci klientów. 1.3. WokóB deðnicji produktu turystycznego Istniej modne terminy, które w pewnym okresie s u|ywane, by nie rzec nad- u|ywane. PóB biedy, gdy zgodnie z ich ich wBa[ciwym znaczeniem. Niestety termin  produkt turystyczny a zwBaszcza  turystyczny produkt markowy nadal czsto jest stosowany niewBa[ciwie. Sytuacja taka rodzi wiele nieporozumieD, mo|e nie tyle w[ród naukowców i specjalistów, ale w[ród praktyków. Dlatego po raz kolejny 34 przedstawiona zostanie próba przybli|enia znaczenia terminu  produkt turystycz- ny .  Produkty turystyczne mo|emy podzieli na dwie zasadnicze grupy. Pierwsza z nich to produkty proste, do których nale|: pojedyncza usBuga lub rzecz (ew. obiekt, wydarzenie) , drug za[ tworz produkty zBo|one z mniejszej lub wikszej liczby produktów prostych, do których zaliczamy imprez, miejsce, szlak. Tabela 2. Kategorie produktu turystycznego Rodzaj produktu turystycznego PrzykBady USAUGA Przewodnictwo, usBuga gastronomiczna, hotelarska PRODUKTY RZECZ Przewodnik, mapa, pamitki, sprzt turystyczny, pByta CD OBIEKT Zamek, ko[cióB, zabytek techniki, pomnik przyrody, muzeum PROSTE WYDARZENIE Pokaz, prezentacja, wystawa, wydarzenie kultural., sportowe IMPREZA Wycieczka, obóz wdrowny, wczasy w siodle, szkoBa przetrwania ZAO{ONE SZLAK Tematyczne szlaki piesze, rowerowe, kajakowe, samochodowe MIEJSCE Kraj, region, powiat, gmina, miejscowo[, park narodow yródBo: Kaczmarek i inni, 2002 Produkt turystyczny  impreza skBada si z zestawu kilku usBug lub usBug i dóbr materialnych (rzeczy) , oferowanych przez organizatorow turystyki (tour-ope- ratorów lub agentów). Okre[lenie  impreza jest powszechnie stosowane w bran|y turystycznej, aczkolwiek czasami bywa u|ywane tak|e w odniesieniu do produktów nie bdcych imprez turystyczn w przedstawionym rozumieniu. PrzykBadami tego typu produktów mog by: wycieczki, wczasy, rajdy itp. Jest to najbradziej popular- na kategoria produktów turystycznych znajdujcych si na rynku. Produkt turystyczny  miejsce (region, powiat, miejscowo[) jest szczegól- nym, zdeterminowanym geograðcznie, rodzajem produktu turystycznego. Mianem tym okre[lamy wewntrznie zBo|ony zbiór elementów wyró|nionych ze wzgldu na swoj konkretn lokalizacj w przestrzeni, charakteryzujc si walorami tury- stycznymi. Warto przy tym wyraznie podkre[li, |e sprzedajc nabywcy okre[lone miejsce (wypoczynku, do zwiedzania, uprawiania hobby itd. ) oferujemy nie tylko walory przyrodnicze i antropogeniczne, ale tak|e usBugi [wiadczone przez ró|ne podmioty gospodarcze przy istniejcym zagospodarowaniu turystycznym i paratu- tystycznym, dziedzictwie historycznym i kulturowym, go[cinno[ci i przychylno[ci mieszkaDców, a nawet wizerunku obszaru (powszechne stereotypy o nim) czy ogóle zdarzeD, które dopiero zajd podczas pobytu turysty [Kaczmarek 2003]. 35 2. Kluczowe opcje strategiczne 2.1. Wybór rynków priorytetowych Kryterium geograðczne: Zalecono, by priorytetowymi staBy si rynki Europy Zachodniej (z naciskiem na Niemcy, których udziaB w rynku krajów o[ciennych wyniosiB 80%), gdy| mimo wyjtkowo wysokich wymagaD co do jako[ci i zwi- zanych z tym du|ych nakBadów na tworzenie i doskonalenie produktów, rynki te oferuj korzy[ci znacznie wy|sze od krajowych. Taka opcja uwzgldniaBa równie| przyszBo[ rynku krajowego, gdy| zakBadano coraz wy|sze oczekiwania go[ci z Polski co do standardu. Kryterium demograðczne: GBówne grupy celowe to: rodziny, zorganizowane grupy, Polonia oraz tury[ci o szczególnych zainteresowaniach. Czy zaproponowany wybór rynków priorytetowych jest nadal aktualny? Czy w turystyce wiejskiej realizowano koncentracj dziaBaD na rynkach priorytetowych? Jakie badania rynków s obecnie najbardziej potrzebne do decyzji o sektorze produktu? 2.2. Wybór priorytetowego sektora produktu Pytanie, który z trzech sektorów: turystyka przyrodnicza, kulturowa czy aktyw- na pomo|e stworzy to|samo[ polskiej turystyki wiejskiej, jest nadal aktualne. W Planie Ogólnym zalecono, by nie wybiera jednej opcji, ale próbowa je poB- czy. Czyli mieliby[my do czynienia z produktem stanowicym wizk bogatych zasobów naturalnych i dziedzictwa kulturowego poszerzonych o specjalistyczne oferty turystyki aktywnej. Biorc pod uwag kwestie konkurencyjno[ci i wyrazistego wizerunku, a tak|e zgodno[ z logo i hasBem reklamowym, nale|aBoby da pierwszeDstwo przyrodzie. Zarówno w logo dla polskiej turystyki jak i turystyki wiejskiej mamy elementy przyrodnicze a ponadto hasBo  Naturalnie Polska . Wydaje si tak|e, i| w porówna- niu z innymi krajami Europy (w tym ssiadami jako najwikszymi konkurentami) Polska ma przewag w zasobach przyrodniczych, a nie kulturowych. Do tego do- chodzi stale rosncy popyt na ró|ne formy turystyki przyrodniczej. Mo|e trzeba zastosowa odmienne podej[cie w odniesieniu do rynków zagra- nicznych i krajowego. Je[li zgodzi si na poBczenie wszystkich trzech sektorów to dla rynków zagranicznych ranking wygldaBby nastpujco: przyroda, kultura, aktywno[ci. Natomiast dla rynku krajowego: aktywno[ci, przyroda, co potwier- dzaj badania oczekiwaD klientów wobec turystyki wiejskiej [Rószkiewicz 1997, Strzembicki 2002]. 36 Który z elementów  przyroda, kultura czy aktywno[ci maj kreowa to|samo[ turystyki wiejskiej w skali Polski? Czy istnieje spójna koncepcja kreowania wizerunku turystyki wiejskiej? 2.3. Wybór obszarów priorytetowych Rozwa|ano trzy opcje 1)  tylko to co najlepsze czyli koncentracja na ob- szarach najbardziej atrakcyjnych pod wzgldem krajobrazowym (gBównie parki narodowe i góry); 2)  równo[ czyli oferta turystyki na wszystkich obszarach, gdzie kto[ chce j stworzy; 3)  ró|norodno[ czyli promocja kraju jako zbioru odrbnych regionów. Zalecono opcj  ró|norodno[ci , czyli promocj kraju jako zbioru odrbnych regionów ale jednocze[nie skoncentrowanie [rodków na obszarach o najwikszych mo|liwo[ciach. Jednym z kroków strategicznych byBo stworzenie atrakcyjnych specjalno[ci regionalnych na bazie typowych produktów polskiej wsi (gBównie rzemiosBa i produktów |ywno[ciowych) , które nadawaByby si na upominki dla tu- rystów oraz przyczyniaBy si do promocji regionu i tworzenia marki regionu. ZaBo|ono, i| wykorzystujc atuty i zasoby wyodrbnionych zostanie tylko 7 ma- kroregionów: Mazury, Pomorze, góry wzdBu| poBudniowej granicy, Dolny Zlsk, Wielkopolska, Polska Centralna, Polska Wschodnia. Chodzi tu o odej[cie od prze- konania, |e ka|dy region musi zadowoli wszystkich klientów. Takie my[lenie jest skazane na pora|k. Skuteczne jest bowiem wzmacnianie wBasnej pozycji regionu i poprzez skoncentrowanie si na okre[lonych segmentach, odró|nianie si i osBa- bianie konkurencji midzy regionami. Czy w turystyce wiejskiej w Polsce mo|na mówi o wyraznie wyodrbnionych regionach? Jakie powinny by tematy gBówne, kreujce wizerunek poszczególnych regionów? 2.4. Stawienie czoBa konkurencji Zci[le zwizane z poprzednim zagadnieniem jest rozwa|enie czy konkurowa cen czy jako[ci czy innymi elementami jak na przykBad przemawianie do cieka- wo[ci jako jednego z gBównych motywów podró|owania. Zalecono by w pierwszej kolejno[ci wyodrbni Polsk od pozostaBych krajów, a dopiero w drugiej kolejno[ci podwy|sza jako[ produktu i zwizanej z nim infra- struktury. Wymaga to jednak skoordynowanych dziaBaD ze strony caBego przemysBu turystycznego. Uznano, |e przewaga cenowa bdzie traci na znaczeniu. Natomiast jako[ jest istotniejsza, gdy| buduje lojalno[ wobec produktu i umo|liwia uzyski- wanie wy|szych dochodów. 37 Czy deðnitywnie zrezygnowa z konkurencji cenami czy s obszary, gdzie jest to korzystne? W jaki sposób przemawia do ciekawo[ci potencjalnego klienta? 2.5. Tury[ci o ogólnych czy szczególnych zainteresowaniach W celu skutecznej promocji turystyki wiejskiej i wyksztaBcenia jej wyrazistego wizerunku, dziaBania marketingowe powinny uwypukla aspekty zwizane ze szczególnymi zainteresowaniami i wykorzysta je dla  pierwszego uderzenia marketingu. Najwiksze szanse powodzenia dla osób o szczególnych zainteresowa- niach maj: " turystyka przyrodnicza, " turystyka konna, " turystyka rowerowa, " inne, specyðczne formy turystyki aktywnej (piesza, wdkarstwo, wodna) . Czy tury[ci o tzw. ogólnych zainteresowaniach bd stanowi mniejszo[ rynku turystyki? Czy wymienione formy turystyki specyðcznych zainteresowaD odpowiadaj potrze- bom rynku? Jakie inne formy turystyki specjalistycznej warto doda do powy|szej listy? 3. Strategia produktu 3.1. Jako[ w szczegóBach  ogólnie i dla grup celowych W wikszo[ci deðnicji jako[ci w usBugach turystycznych wystpuje wyraz- nie element zapewnienia klientom realizacji wszystkich obiecanych usBug (Kachniewska 2002). Równie| w odniesieniu do produktu turystycznego jako[ jest jedn z cech odró|niajcych go od innych, ale tak|e zdolno[ci produktu do speBnienia oczekiwaD turystów i zaspokojenia ich okre[lonych potrzeb (Rapacz 1999) . W obu przedstawionych przypadkach gBównym wyznacznikiem jako[ci jest wyj[cie poza sam sfer usBug i uwzgldnienie jako[ci otoczenia, stanu bezpieczeD- stwa itp. oraz konfrontacja obietnicy przedstawionej klientowi przed wyjazdem z jej realizacj w miejscu pobytu. Kategoryzacja wiejskiej bazy noclegowej W turystyce wiejskiej jako[ nie oznacza luksusu i drogich ofert ale rozwizania dostosowane do specyðcznych potrzeb grup celowych. Punktem docelowym powin- 38 ny by midzynarodowe standardy jako[ci. Klienci z Europy Zachodniej s przy- zwyczajeni do kategoryzacji obiektów i miejsc turystycznych, wic oczekuj tego równie| w turystyce wiejskiej. Jednak te systemy ró|ni si w zale|no[ci od kraju, co powoduje trudno[ rozeznania si i spadek wiarygodno[ci kategorii w oczach klientów. Warto wic zastanowi si, czy istnieje potrzeba przynajmniej cz[ciowego ujed- nolicenia kryteriów przyznawania kategorii i ró|nych certyðkatów w skali Europy? Je[li tak, to jak nie dopu[ci do zaniku indywidualno[ci i ró|nic regionalnych, które dziedziny turystyki wiejskiej powinny by objte kategoryzacj, a które pozostawi swobodnym decyzjom na szczeblu gospodarstwa czy regionu [Zemiele 2003]. W krajach Europy istnieje du|a ró|norodno[ systemów jako[ci w turystyce wiejskiej. To zró|nicowanie dotyczy zakresu kategoryzacji jak te| stosowanych kryteriów. Na przykBad w Austrii kategoryzacja dotyczy agroturystyki, a warunkiem jest wypoczynek w czynnym gospodarstwie rolnym, przy czym przedmiotem ka- tegoryzacji jest tak|e samo gospodarstwo. Natomiast w Niemczech istniej a| trzy ogólnokrajowe systemy kategoryzacji (w tym specjalny dla wiejskich obiektów noc- legowych, które nie prowadz produkcji rolnej) oraz kilka systemów regionalnych. Warto tak|e odnotowa pojawienie si w turystyce wiejskiej tzw. ekocertyð- katów. Aktualnie w Europie jest przyznawanych ok. 40 turystycznych certyðkatów (i znaków) jako[ci, potwierdzajcych speBnienie kryteriów przyjazno[ci (obiektu, obszaru) dla [rodowiska naturalnego. Bywa tak, |e w jednym kraju jest ich kilka, a procedury i warunki przyznawania ró|ni si znacznie. W Polsce dopiero rozpo- czto prace nad wdro|eniem podobnych procedur, pojawia si wic pytanie, czy tworzy wBasne czy przystpi do ju| istniejcych systemów. Metoda SERQUAL  podnoszenie jako[ci Jedno z ciekawszych, bardziej kompleksowych i dogBbnych badaD jako[ci usBug mo|na wykona wykorzystujc metod SERQUAL, któr zmodyðkowano pod ktem specyðki turystyki wiejskiej i przyjto trójwymiarowe podej[cie do oceny satysfakcji klientów [Ehrlich 2003]. ObjBo ono: " oczekiwania przed otrzymaniem (speBnieniem) usBugi; " ocen stopnia rzeczywistego wykonania otrzymanej usBugi; " wyobra|enia usBugodawcy co do oczekiwaD klienta. Ustalono, |e przedmiotem oceny bdzie pi czynników, które rozpisane zostan precyzyjnie na nastepujce kryteria szczegóBowe: " usBugi podstawowe (zwizane gBównie z obiektem noclegowym) i standard wyposa|enia  komfort, zakres usBug, rodzaje wyposa|enia, stopieD zu|ycia itp.; " infrastruktura  elementy wyposa|enia miejsca zakwaterowania i okolicy: kra- jobraz, klimat wsi, atrakcje przyrodnicze, kulturowe, unikatowo[ architektury; " usBugi uzupeBniajce  w obiekcie i okolicy, tak|e aktywno[ci czasu wolnego; 39 " indywidualne podej[cie i traktowanie go[cia: styl, atmosfera, komunikowanie si itp. ; " bezpieczeDstwo: urzdzeD, medyczne, ekologiczne oraz gwarancja umowy i jako[ci itp. Czy obecny system kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej odpowiada potrzebom rynku? Czy nale|y wprowadza dodatkow kategoryzacj dla produktów specjalistycznych? Czy potrzebne s certyðkaty ekologiczne dla wiejskiej bazy noclegowej? Czy oprócz kategoryzacji wprowadzi inne metody podnoszenia jako[ci (np. SERQUAL)? 3.2. Wypracowanie pakietów By mo|e wyraðnowany i dobrze zorientowany turysta krajowy nie bdzie chciaB korzysta z gotowego zestawu wszystkich potrzebnych usBug czyli pakie- tu ofertowego. ZwBaszcza, |e w Polsce  w odró|nieniu od innych krajów  cena pakietu nie bdzie ni|sza od sumy cen poszczególnych elementów, a czsto nawet wy|sza. Jednak tury[ci zagraniczni, nie s w stanie dotrze do wszystkich ofert, tym bardziej |e nie zawsze dobrze funkcjonuje informacja turystyczna, a ponadto chc mie gotowy, zorganizowany pobyt. Wypracowanie pakietów wymaga [cisBej wspóBpracy tworzcych je podmio- tów, a tak|e utworzenia grup usBugodawców dla osób o szczególnych zainteresowa- niach. Takie grupy rozpoczynaj dziaBalno[ od organizowania wspólnych progra- mów, przyjmowania zamówieD na kompleksowe pobyty, a nastpnie wyposa|one w do[wiadczenie podejmuj wspólne dziaBania marketingowe, by docelowo sta si profesjonalnym organizatorem turystyki (biurem podró|y) w danym regionie. Czy sprzeda| oferty turystyki wiejskiej w formie pakietów jest uzasadniona rynkowo? Je[li tak: w jakich sytuacjach, w odniesieniu do jakich kategorii klientów? 4. Strategia dystrybucji 4.1. Jeden telefon kontaktowy dla informacji o turystyce wiejskiej w Polsce Niezale|nie od coraz wikszej popularno[ci internetu, istnieje i przez kilka nastpnych lat bdzie istnie znaczna grupa klientów, którzy z ró|nych powodów bd korzysta z mediów bardziej tradycyjnych. Sprawne funkcjonowanie jednego telefonu do kontaktu nie mo|e ogranicza si wyBcznie do informacji o obiekcie, ale powinna by to te| informacja o wolnych miejscach. 40 Czy ogólnopolska strona internetowa turystyki wiejskiej speBnia oczekiwania klientów? Czy funkcjonuje jeden telefon kontaktowy, gdzie uzyskamy informacje o wolnych obiek- tach? 4.2. WspóBpraca z regionalnymi biurami obsBugujcymi turystyk przyjazdow System z jednym numerem telefonu mo|e funkcjonowa tak|e na poziomie regionalnym. Dziki wspóBpracy z regionalnymi organizacjami i biurami podró- |y oferta danego obszaru mo|e by aktywniej sprzedawana na rynku, a ponadto usprawnia proces przygotowania odpowiednich produktów i pakietów. Z jakimi ðrmami i organizacjami wspóBpracowa na szczeblu regionalnym? Jaka jest najbardziej skuteczna forma takiej wspóBpracy? 4.3. Informacja turystyczna na szlakach tranzytowych i przy atrakcjach turystycznych Na szlakach turystycznych, tranzytowych, przy gBównych drogach, na stacjach benzynowych i parkingach, przy atrakcjach turystycznych a tak|e w sklepach mog powsta punkty informacji turystycznej (o walorach okolicy, bazie noclegowej i usBugach dla turystów). Jest to jeden z najtaDszych i najbardziej skutecznych spo- sobów zdobywania klientów. 4.4. WspóBpraca a agrobiznesem i innymi bran|ami Wzajemna prezentacja w swoich reklamach np. wielcy producenci rolni pra- gn zmiany wBasnego zewntrznego wizerunku w kierunku swojsko[ci, zwizków z regionem, ekologii, wiarygodno[ci, zdrowych produktów i nawzajem ( jeste[my profesjonalni i mamy profesjonalnych partnerów ). 4.5. Utrzymywanie kontaktów z organizacjami polonijnymi Biorc pod uwag Batwo[ zdobycia takiego klienta (nie trzeba go przekonywa do kraju ani wyja[nia specyðki, brak bariery jzykowej oraz istniejce organizacje i media polonijne) oraz liczb osób polskiego pochodzenia nale|y wzmocni kon- takty i wspólnie organizowa imprezy promujce urlop w rodzinnym kraju. 41 4.6. Upowszechnienie mediów elektronicznych Nie trzeba ju| nikogo przekonywa do atrakcyjno[ci a szczególnie optymalizacji kosztów, jakie stwarza dla turystyki internet. Jednak efektywne korzystanie z tego medium wymaga wysokiego profesjonalizmu. W porównaniu do innych sektorów turystyki (szczególnie hotelarstwa) turystyka wiejska wykorzystuje internet gBównie dla celów informacji. Same strony internetowe bywaj przygotowane amatorsko, do innych trudno dotrze, nie s przejrzyste. Mo|liwo[ rezerwacji a szczególnie pBatno[ci nale| do rzadko[ci. Czy turysta z zagranicy ma mo|liwo[ Batwego zakupienia (informacja + rezerwacja + przedpBata) oferty turystyki wiejskiej w Polsce? Czy turysta krajowy ma mo|liwo[ Batwego zakupienia (informacja + rezerwacja + pBat- no[) oferty turystyki wiejskiej w Polsce? 5. Strategia promocyjna 5.1. Wizerunek produktu na rynkach zagranicznych Kreowanie wizerunku ma na celu wzbudzenie zainteresowania potencjalnych klientów zagranicznych najpierw Polsk a dopiero potem ró|nymi formami tury- styki. Jest to wic upowszechnianie wiedzy o kraju, o mo|liwo[ciach turystyki a dalej wpBywanie na pozytywn opini o produktach turystycznych tego kraju. Zasugerowano, by turystyka wiejska w Polsce byBa przedstawiana spoBeczeDstwom innych krajów jako  nieodkryta tajemnica . Takie dziaBania miaBy na celu zwrócenie uwagi, szczególnie [rodków masowego przekazu zajmujcych si turystyk wyspe- cjalizowan, na oferowane formy aktywnego spdzenia urlopu w Polsce zgodnie z okre[lonymi wcze[niej tematami wiodcymi. Szczególn rol w procesie kreowania wizerunku odgrywaj dziennikarze, któ- rzy poszukuj takich aspektów turystyki w Polsce, które s unikalne z punktu wi- dzenia klientów z Europy Zachodniej. Nale|y wic budowa reputacj Polski jako znakomitego miejsca urlopowego dla osób o konkretnych zainteresowaniach. Aatwiej znalez co[ wyjtkowego, unikatowego, kiedy wiemy dla jakiego segmentu rynku szukamy. Aatwiej tak|e do tego segmentu dotrze, gdy| istniej specjalistycz- ne kluby, czasopisma i audycje. Zaproszenie dziennikarzy z takich czasopism na tematyczn wycieczk stu- dyjn po Polsce lub wybranym regionie jest najbardziej efektywnym wydatkiem promocyjnym, gdy| owocuje odczuwalnym wzrostem przyjazdów z danego sektora. Dlatego jednym z zaleceD byBo stworzenie banku turystyki specjalistycznej, do któ- rego miaBy by dostp media zainteresowane konkretnymi wiadomo[ciami. 42 Warto tak|e podkre[li sugesti wstrzymania konwencjonalnej reklamy na okres 3 lat. ZostaBo to podyktowane nie tylko ograniczonym bud|etem ale tak|e [wiadomo[ci niedopracowania produktu, który  jako taki  nie powinien by przedmiotem sprzeda|y poprzez klasyczn reklam. Zamiast tego proponuje si nagBa[nianie tematów turystyki specjalistycznej oferujc regularne informacje dla prasy. 5.2. Wizerunek produktu na rynku krajowym Odmienne zalecenia co do promocji produktu wskazano dla rynku krajowe- go. MiaBy to by przede wszystkim kampanie upowszechniajce atrakcyjno[ wsi w mediach, szkoBach, przedszkolach, w celu wykreowania poztywnego klimatu i nastawienia do wsi i turystyki wiejskiej poprzez dzieci, które wpByn na caB ro- dzin. Innym skutecznym sposobem kreowania wizerunku na rynku krajowym jest wykorzystanie w mediach  zwierzeD znanych osobisto[ci, które spdzaj urlop na wsi i wyja[niaj dlaczego s nim zachwycone. W nawizaniu do tematów specjalnych zainteresowaD warto prowadzi promo- cj z ðrmami reprezetujcymi bran|e tym tematom pokrewne. Ile i jakie profesjonalnie przygotowane kampanie promocyjne zostaBy przeprowadzone? Czy zaproszono dziennikarzy na wycieczk studyjn zwizan z turystyk specjalistyczn? 5.3. Jedno wspólne logo i hasBo dla turystyki wiejskiej w Polsce Uznano, |e propozycja logo i hasBa dla caBej polskiej turystyki  Polska  na- turalny wybór jest odpowiednia tak|e dla produktu turystyki wiejskiej, dla której stworzono dodatkowo logo odrbne. Co si tyczy hasBa towarzyszcego temu logo zaproponowano przykBadowe poBczenie trzech spo[ród trzech powy|szych cech, na przykBad: " polska wie[:  bliska, naturalna, aktywna , " polska wie[: silna, swojska, bliska , " polska wie[: prze|ycia dla caBej rodziny , " polska wie[:  rubaszna, bliska, zielona . Jakie logo i jakie hasBa dla turystyki wiejskiej funkcjonuj w materiaBach promocyj- nych? Czy istnieje spójno[ midzy logo i hasBami dla polskiej turystyki i turystyki wiejskiej? 43 5.4. MateriaBy i broszury reklamowe Oprócz broszury tworzcej caBo[ciowy obraz turystyki wiejskiej w Polsce (za- wierajcej ogólne informacje na temat produktu, zdjcia i opisy walorów, mo|liwe zajcia na wsi) zaplanowano wydanie siedmiu katalogów regionalnych z infor- macjami na temat produktów turystyki wiejskiej specyðcznych dla tych obszarów, list obiektów noclegowych, map regionu oraz jednym telefonem kontaktowym i adresem, pod którym mo|na nie tylko dokona rezerwacji ale te| wykupi pobyt. Ponadto zasugerowano wydanie folderów po[wiconych formom aktywnego wy- poczynku dla turystów o szczególnych zainteresowaniach, zgodnie z produktami specjalistycznymi (turystyka konna, rowerowa, przyrodnicza itp. ) . W tym miejscu pojawiBa si tak|e kwestia pamitek zwizanych albo z regionem albo z form upra- wianej turystyki, a tak|e serii widokówek o tematyce wiejsko-turystycznej (tak|e w wersji regionalnej i tematycznej). Niezale|nie od materiaBów ogólnokrajowych, regionalnych i tematycznych przewidziano te| proste reklamy ze zdjciami dla poszczególnych obiektów, po- kazujcych nie tylko sam obiekt ale jego lokalizacj i przynajmniej jeden z atutów (aktywno[ci). Pokazywanie samej fasady domu rzadko wpBywa na podjcie decyzji o zakupie. Czy wydawany jest materiaB promujcy turystyk wiejsk (nie informator) w skali Polski? Czy wydawane s materiaBy promujce turystyk wiejsk (nie informator) w skali regio- nalnej? Czy wydawane s materiaBy promujce tematycznie formy turystyki wiejskiej (nie infor- mator)? 5.5. Selektywne uczestnictwo w wystawach i targach bran|owych W przypadku targów zagranicznych  odradza si prezentacje samodzielne, a jedynie we wspóBpracy z Polsk Organizacj Turystyczn. Wyjtek stanowi  Midzynarodowy Zielony TydzieD w Berlinie, gdzie wskazane jest wystawienie si wspólnie z krajowymi producentami rolno-spo|ywczymi. W miar mo|liwo[ci ðnansowych i profesjonalnego przygotowania, racjonalne bdzie uczestnictwo w targach specjalistycznych (rowerowych, wdkarskich, hippicznych). Czy w turystyce wiejskiej istnieje profesjonalnie przygotowana polityka udziaBu w tar- gach? Czy badane s skutki udziaBu w ró|nych imprezach targowych? 44 6. Zarzdzanie produktem  marka Konsekwentnie jako ostatni projekt wspierajcy rozwój turystyki wiejskiej po- jawiB si temat kreowania marki, realizowany w programach TOURIN 2 i 3. Marka jako kwintesencja produktu i marketingu mo|e by budowana dopiero wtedy, gdy stworzona zostanie solidna podstawa edukacyjna, infrastrukturalna i jako[ciowa. Projekt produktów markowych miaB na celu pokazanie na terenie Polski kilku przy- kBadów wzorcowych produktów turystycznych, po to by metodologia zastosowana przy ich budowaniu mogBa by stosowana powszechniej. Celem byBo tworzenie takich produktów, których zestaw bdzie sBu|yB pózniej jako podstawa kreowania marki turystyki wiejskiej Polski na rynkach zagranicznych i krajowych. PóBroczna przerwa w ðnansowaniu programu a tak|e pózniejsza aloka- cja inwestycji niezgodna z zaBo|eniami programu sprawiBy, |e program zostaB wyko- nany na miar istniejcych mo|liwo[ci. Co wicej, mimo zaleceD Unii Europejskiej program produktów markowych (we wszystkich piciu obszarach czyli nie tylko turystyki wiejskiej) nie byB kontynuowany w sposób skoordynowany na szczeblu ogólnokrajowym. Podejmowano ró|norodne inicjatywy, ale byBy to dziaBania albo jednostkowe albo lokalne o ograniczonym zasigu oddziaBywania. Wyjtkiem jest konkurs na najlepszy regionalny produkt agroturystyczny, który skupia kilka organi- zacji i staB si imprez o zasigu ogólnopolskim. Warto zauwa|y, |e w cigu kilku ostatnich lat nastpiBa istotna zmiana w spo- sobie my[lenia o zarzdzaniu produktem i mark, które  koncentruje si nie tylko na deðniowaniu skierowanej na zewntrz obietnicy, ale które tak|e bierze pod uwa- g to, w jaki sposób mo|na kierowa personelem dziaBajcym wewntrz organizacji, aby zapewni jego zaanga|owanie w speBnienie tej obietnicy . Uznano, |e personel stanowi uciele[nienie marki, zapewniajc w ten sposób po|dane zróznicowanie nie tylko tego, co klient otrzymuje (warto[ci funkcjonalne), ale i tego, w jaki sposób to otrzymuje (warto[ci emocjonalne). Pracowników ju| nie rekrutuje si tylko ze wzgldu na ich walory intelektualne i wiedz funkcjonaln. Obecnie podczas rekru- towania pracowników bierze si tak|e pod uwag zbie|no[ cenionych przez nich warto[ci z warto[ciami marki, której zaplecze bd stanowi [Chernatony 2003]. ZwBaszcza w turystyce wiejskiej klienci maj czsty, bezpo[redni kontakt z usBu- godawcami i mog przejrze ich zamiary, kiedy realia nie bd zgodne z deklaracja- mi i piknymi sBowami o warto[ciach marki. Gospodarze powinni szczerze wierzy we wszystko, co marka oznacza i by zaanga|owani w jej kreowanie. PrzykBadem takich rozbie|no[ci jest czsto nadu|ywane deklarowanie  ekologiczno[ci serwo- wanych produktów |ywno[ciowych, podczas gdy w gospodarstwie poniewieraj si opakowania po pestycydach. Tak wic sukces marki jest bardziej prawdopodobny, 45 gdy zostan wprowadzone mechanizmy zapewniajce uznanie przez wszystkich czBonków zespoBu marki warto[ci spójnych z mark, a róznice w spostrzeganiu mar- ki s niezwBocznie ujawniane. 7. Podsumowanie Trudno dokona jednoznacznej oceny aktualno[ci i przydatno[ci zaleceD sfor- muBowanych w dokumentach omówionych wyzej programów rozwoju turystyki wiejskiej. Wydaje si jednak, |e wiele z postulowanych dziaBaD nie znalazBo si na etapie wdro|enia lub wdro|enia byBy czstkowe i niekonsekwentne. Tym trudniej jest wnioskowa, czy zalecenia si sprawdziBy czy nie. Gdyby pokusi si o jeden ogólny wniosek, który wypBywa z przedstawionych trzech programów, mo|na stwierdzi, |e tematem wiodcym, wokóB którego budowano strategi rozwoju tury- styki wiejskiej jest turystyka specjalnych zainteresowaD i tworzenia produktów wo- kóB tej wizji. Najwa|niejsze zalecenia na przyszBo[ mo|na sformuBowa w skrócie nastpujco: 1. Ponowne przeprowadzenie analizy SWOT dla turystyki wiejskiej w skali Polski i poszczególnych regionów; 2. Wyznaczenie produktów specjalistycznych w skali ogólnokrajowej i regio- nalnej; 3. Dostosowanie jako[ci (kategoryzacji) do produktów specjalistycznych; 4. Dostosowanie struktur organizacyjnych do produktów specjalistycznych; 5. Dostosowanie marketingu do produktów specjalistycznych; 6. Wykorzystanie produktów specjalistycznych do kreowania marki. 46 Literatura Atlas agroturystyczny 1999 i 2001. Indeed Poland, Warszawa. Atlas turystyki wiejskiej 2003. Polska Federacja Turystyki Wiejskiej  Gospodarstwa Go[cinne , Warszawa. Chernatony L. 2003. Marka. Wizja i tworzenie marki, GdaDskie Wydawnictwo Psychologiczne, GdaDsk. Ehrlich K., Recio M. 2003. Market and Client s Expectations: a cross-evaluation of customer surveys, MateriaBy konferencji: Towards a Common Understanding of Quality in European Rural Tourism, Munich. Kachniewska M. 2002. Zarzdzanie jako[ci usBug turystycznych, Centrum Doradztwa i Informacji Diðn, Warszawa. Kaczmarek J., Stasiak A., WBodarczyk B. 2002. Produkt turystyczny albo jak organizowa poznawanie [wiata, Wydawnictwo Uniwersytetu Aódzkiego, Aódz. Majewski J., Lane B. 2001. Turystyka wiejska i rozwój lokalny, Fundacja Fundusz WspóBpracy, PoznaD. Plan ogólny rozwoju turystyki na terenach wiejskich i zalesionych. 1997. Tourism Development International, Warszawa. Rapacz A. 1999. Jako[ sposobem konkurencji przedsibiorstw i regionów tury- stycznych, [w:] GoBembski G. Rozwój usBug turystycznych u progu XXI wieku, Akademia Ekonomiczna, PoznaD Rószkiewicz M. 1997. Wyobra|enia i oczekiwania gospodarstw domowych wzgl- dem usBug agroturystycznych, Fundacja Rozwoju Turystyki, Warszawa. Strzembicki L. 1997 i 2002. Charakterystyka nabywców usBug [wiadczonych przez gospodarstwa wiejskie, Instytut Turystyki, Warszawa. Zemiele A., Damberga A. 2003. Comparative Review of Rural Tourism Quality Schemes in European Countries. MateriaBy konferencji: Towards a Common Understanding of Quality in European Rural Tourism, Munich. 47 Rural Tourism in PHARE TOURIN programmes: Strategic Options and their Implementation Summary Rural tourism in Poland has developed professionally since early 1990s. This professionalism worked on different levels and has been reðected in many ways, yet the most important development occurred during the PHARE TOURIN programmes in the years 1995 1999. The main results of the support granted by the programmes to rural tourism development were strategies which indicated the goals and direc- tions for the years to come. This paper outlines the situation of rural tourism in Poland at least 5 years after the strategies were prepared. It especially focuses on the analysis and evaluation of the product and marketing strategies in the context of their level of implementation (completion) and usefulness after a few years. Conclusions show the differences in various aspects of tourist product development before and after TOURIN program- mes as well as the reasons why some of them have been neglected. Agricultural University of PoznaD 48

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rola dziedzictwa kulturowego i jego znaczenie dla rozwoju turystyki wiejskiej
skoczek TURYSTYKA WIEJSKA JAKO CZYNNIK OCHRONY DZIEDZICTWA
AGROTURYSTYKA I TURYSTYKA WIEJSKA JAKO SZANSA
turystyka
149 Ustawa o us ugach turystycznych
ROZWÓJ SEKTORA TURYSTYCZNEGO W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM NA TLE ROZWOJU W POLSCE
3 Leśny Internetowe systemy rezerwacji miejsc w turystyce

więcej podobnych podstron