plik


��Toksyczni ludzie. Jak z nimi wsp��pracowa� Autor: Roy H. Lubit T�umaczenie: Marcin Kowalczyk (wprowadzenie, rozdz. 1  19), Grzegorz P. Kowalski (rozdz. 20  30, dodatek) ISBN: 83-246-0344-1 Tytu� orygina�u: Coping with Toxic Managers, Subordinates... And Other Difficult People: Using Emotional Intelligence to Survive and Prosper " Format: B5, stron: 320 Jak radzi� sobie z trudnymi prze�o�onymi? " Sk�d u szef�w bior� si� potrzeba kontroli i mania przeSladowcza? " Co robi�, gdy szef nie rozumie s�owa  nie ? " Inteligencja emocjonalna  gdy zdrowy rozs�dek nie wystarcza... Co jest nie tak z Twoim szefem? Jedni szefowie bywaj� narcyzami. Inni s� nieetyczni, terroryzuj� podw�adnych i we wszystkim doszukuj� si� atak�w na swoj� osob�. Jeszcze inni to nerwowi pracoholicy. Prawie wszyscy najcz�Sciej nie przejmuj� si� tym, jak ich zachowania wp�ywaj� na wsp��pracownik�w. Ale to jeszcze nie znaczy, �e masz by� ich koz�em ofiarnym. Naucz si� stawia� czo�a atakom prze�o�onych. Dowiedz si�, jak traktowa� szef�w-narcyz�w i szef�w-paranoik�w. Rozpoznaj ich szkodliwe zachowania i zneutralizuj je. Ta ksi��ka jest Twoj� tarcz� chroni�c� przed b�lem, jaki wywo�uj� toksyczni szefowie. Pomo�e Ci dostosowa� styl pracy do osobowoSci prze�o�onych i wsp��pracownik�w. Autor, doSwiadczony psycholog, podpowie Ci, jak uchroni� siebie i ca�� organizacj� przed destruktywnym wp�ywem trudnych ludzi. " Co zrobi�, gdy szef zawsze  wie lepiej ? " Jak uspokoi� szefa wybuchowego? " Jak ucywilizowa� szefa antyspo�ecznego, z definicji �ami�cego wszelkie zasady? " Jak radzi� sobie z kierownikami wypalonymi i ogarni�tymi depresj�? " Jak uSwiadomi� szefowi-dyktatorowi, �e ludzie maj� w�asn� wol� i swoje pomys�y? " Jak poprawi� klimat w miejscu pracy? Spis tre[ci 5 Spis tre[ci Wprowadzenie 13 O autorze 19 Podzikowania 21 ROZDZIAA 1. Jak za pomoc inteligencji emocjonalnej radzi sobie z toksycznymi szefami i podwBadnymi 23 Nasz punkt wyj[cia 23 Inteligencja emocjonalna a radzenie sobie z trudnymi ludzmi 25 Rozwijanie inteligencji emocjonalnej 27 Przyczyny toksycznych zachowaD 28 Dlaczego mamy rozumie toksyczne osoby 29 Pr�by racjonalizacji zachowaD destrukcyjnych  mity 31 Polecana lektura 32 I KIEROWNICY O USPOSOBIENIU NARCYSTYCZNYM 33 Definicja narcyzmu 33 yr�dBa narcyzmu destruktywnego 34 Zdrowe poczucie wBasnej warto[ci a narcyzm destruktywny 36 Rodzaje kierownik�w narcystycznych 36 Czynniki pogBbiajce narcyzm 39 Przegld Cz[ I 39 Polecane materiaBy dodatkowe 40 ROZDZIAA 2. Megalomania 41 WpByw kierownik�w megaloman�w na organizacj 42 yr�dBa megalomanii 43 Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln w relacjach z megalomanami 47 Wnioski 53 Twoja kolej 55 Polecana lektura 56 6 TOKSYCZNI LUDZIE. JAK Z NIMI WSP�APRACOWA ROZDZIAA 3. Mania kontrolowania 57 Maniacy kontrolowania  podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln 60 Wnioski 61 Twoja kolej 62 ROZDZIAA 4. Paranoja 65 Przyczyny paranoi 66 WpByw kierownik�w cierpicych na paranoj 67 Jak sobie radzi z paranoikami  podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln 69 Wnioski 71 Twoja kolej 71 Polecana lektura 73 II NIEETYCZNI KIEROWNICY 75 Przegld Cz[ II 76 ROZDZIAA 5. Kierownicy o nastawieniu antyspoBecznym 79 Jak radzi sobie z antyspoBecznymi kierownikami  podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln 82 Wnioski 85 Twoja kolej 87 Polecana lektura 87 ROZDZIAA 6. Nieetyczni oportuni[ci 89 WpByw na organizacj 92 Jak radzi sobie z kierownikami postpujcymi nieetycznie  podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln 92 Wnioski 95 Twoja kolej 97 Polecana lektura 98 III AGRESJA WZR�D KIEROWNIK�W 99 Liczne oblicza agresji 100 Przegld Cz[ III 100 Spis tre[ci 7 ROZDZIAA 7. Bezwzgldni kierownicy 105 Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln wobec kierownik�w bezwzgldnych 108 Wnioski 110 Twoja kolej 110 Polecana lektura 112 ROZDZIAA 8. Kierownicy zastraszajcy innych 113 Rezultaty dziaBania prze[ladowc�w 113 Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln wobec kierownik�w tyran�w 116 Wnioski 118 Twoja kolej 119 Polecana lektura 119 ROZDZIAA 9. Kierownicy o instynktach morderczych 121 Wnioski 127 Twoja kolej 127 Polecana lektura 127 ROZDZIAA 10. Molestowanie seksualne 129 Czy to ju| jest molestowanie seksualne 130 Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln wobec molestowania seksualnego 135 Randki i flirty w pracy 139 Wnioski 140 Twoja kolej 140 Polecana lektura 141 ROZDZIAA 11. Kierownicy szowini[ci 143 Dlaczego ludzie drcz i dyskryminuj innych 143 Koszty drczenia i dyskryminowania innych 143 Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln wobec kierownik�w szowinist�w 145 Wnioski 150 Twoja kolej 150 ROZDZIAA 12. Wybuchowi kierownicy 151 Przyczyny zachowania wybuchowego kierownika 151 Czynniki wzmagajce wybuchowo[ 152 WpByw wybuchowych kierownik�w na firm 153 8 TOKSYCZNI LUDZIE. JAK Z NIMI WSP�APRACOWA Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln wobec wybuchowych kierownik�w 154 RozBadowywanie sytuacji 154 Jak poradzi sobie z wBasnymi uczuciami 158 Rady dla szef�w dziaB�w HR i kierownik�w wy|szego szczebla 159 Wnioski 160 Twoja kolej 160 Polecana lektura 161 ROZDZIAA 13. Nadpobudliwi kierownicy 163 Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln wobec nadpobudliwych kierownik�w 166 Wnioski 167 Twoja kolej 169 Polecana lektura 169 ROZDZIAA 14. Przyczyny agresji 171 Trzy teorie dotyczce agresji 171 Czynniki wpBywajce na agresj 173 Psychologiczne i emocjonalne problemy zwikszajce agresj 174 Kultura organizacji i agresja 176 Dynamika grupowa 176 Dlaczego uciekamy si do agresji 177 Wnioski 177 Polecana lektura 178 ROZDZIAA 15. Jak stawi czoBa agresji 179 Agresywni kierownicy w firmie 179 Agresja a asertywno[ 180 Jak sobie radzi z agresywnymi ludzmi 183 Powstrzymywanie si przed agresj to uniknicie autodestrukcji 183 Wnioski 186 Polecana lektura 187 IV KIEROWNICY NIEELASTYCZNI 189 Rodzaje nieelastycznych kierownik�w 190 Nieelastyczni kierownicy i agresja 192 Przegld Cz[ IV 192 Polecana lektura 193 Spis tre[ci 9 ROZDZIAA 16. Kierownicy kompulsywni (ogarnici obsesj) 195 PodBo|e zachowaD kompulsywnych 196 Co przyczynia si do powstawania osobowo[ci obsesyjno-kompulsywnych 197 Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln wobec kierownik�w kompulsywnych 200 Wnioski 203 Twoja kolej 205 Polecana lektura 205 ROZDZIAA 17. Kierownicy autorytarni 207 Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln wobec kierownik�w autorytarnych 210 Wnioski 211 Twoja kolej 211 Polecana lektura 213 ROZDZIAA 18. Dyktatorzy 215 Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln wobec kierownik�w dyktator�w 217 Wnioski 217 Twoja kolej 219 ROZDZIAA 19. Opozycjoni[ci 221 Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln wobec kierownik�w opozycjonist�w 222 Wnioski 223 Twoja kolej 223 ROZDZIAA 20. Kierownicy pasywno-agresywni 225 Podej[cie wykorzystujce inteligencj emocjonaln wobec kierownik�w pasywno-agresywnych 226 Wnioski 229 Twoja kolej 229 ROZDZIAA 21. WpByw kierownik�w nieelastycznych 233 Jak kierownicy nieelastyczni wpBywaj na prac firmy 233 Dlaczego nieelastyczni kierownicy awansuj 234 Czynniki wpBywajce na to, |e nieelastyczni kierownicy awansuj 234 Rozwizanie problemu 235 Wnioski 238 10 TOKSYCZNI LUDZIE. JAK Z NIMI WSP�APRACOWA V KIEROWNICY UPOZLEDZENI 239 Przegld Cz[ V 240 Polecana lektura 241 ROZDZIAA 22. ADHD 243 WpByw ADHD na kierownik�w 244 Kontrola nad ADHD 244 Jak radzi sobie z kierownikami cierpicymi na ADHD 246 Wnioski 246 Polecana lektura 246 ROZDZIAA 23. Zaburzenia lkowe 247 Zaburzenia lkowe uog�lnione 247 Zesp�B lku spoBecznego 248 Lk paniczny 249 Fobia prosta 250 Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne 250 Leczenie zaburzeD lkowych 252 Wnioski 252 Polecana lektura 252 ROZDZIAA 24. Depresja 253 Czsto ignorowany powszechny problem 253 WpByw depresji 253 yr�dBa depresji 254 {aBoba 256 Jak radzi sobie z depresj 256 Jak radzi sobie ze wsp�Bpracownikami w stanie depresji 257 Wnioski 257 Twoja kolej 257 Polecana lektura 258 ROZDZIAA 25. Zesp�B stresu pourazowego 259 Leczenie 261 Jak radzi sobie ze wsp�Bpracownikami bdcymi pod wpBywem stresu pourazowego 261 Wnioski 262 Polecana lektura 262 Spis tre[ci 11 ROZDZIAA 26. Wypalenie 263 W jaki spos�b radzi sobie z ryzykiem wypalenia 265 Wnioski 267 Twoja kolej 268 Polecana lektura 269 ROZDZIAA 27. Zaburzenia dwubiegunowe 271 Jak radzi sobie z kierownikami cierpicymi na zaburzenia dwubiegunowe 274 Wnioski 274 Polecana lektura 274 ROZDZIAA 28. Nadu|ywanie alkoholu i narkotyk�w 275 Czynniki prowadzce do nadu|ywania substancji psychoaktywnych 276 Podstawy leczenia uzale|nieD od alkoholu i narkotyk�w 277 Wnioski 279 Polecana lektura 280 VI ROZWIJANIE INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ I KORZYSTANIE Z NIEJ 281 Przegld Cz[ VI 281 ROZDZIAA 29. Rozwijanie inteligencji emocjonalnej 283 Jak przetrwa toksyczne zachowania 283 Kontrola interpretacji znaczenia zdarzeD 285 Radzenie sobie z wBasnymi uczuciami 285 Wnioski 288 Twoja kolej 288 ROZDZIAA 30. Stosowanie inteligencji emocjonalnej w celu rozwoju firmy 291 Reakcje organizacji na toksycznych kierownik�w 291 R�|ne oblicza narcyzmu 292 Jak to mo|liwe, |e toksyczni kierownicy mog przetrwa i dobrze prosperowa 295 Wa|c wady i zalety narcystycznych kierownik�w 297 BarbarzyDcy u bram 297 Wnioski 299 Twoja kolej 299 Dodatek 301 Skorowidz 307 ROZDZIAA 1. Jak za pomoc inteligencji emocjonalnej radzi sobie z toksycznymi szefami i podwBadnymi Jak postpowa z trudnymi ludzmi? Nasz punkt wyj[cia Biurowe intrygi oraz r�|ne osobowo[ci wsp�Bpracownik�w przyr�wna mo|na do raf, kt�re w znacznym stopniu ograniczaj Twoje pole manewru i wpBywaj na podejmowa- ne przez Ciebie dziaBania. Aby odnie[ sukces w pracy, musisz wiedzie, w jaki spos�b omin te przeszkody, nie rozbijajc si o nie. Musisz nauczy si radzi sobie z szefami i podwBadnymi o r�|nych osobowo[ciach  niekt�rzy z pewno[ci bd elastyczni i b- dzie Ci si z nimi dobrze wsp�BpracowaBo, ale spotkasz te| osoby, kt�re dadz Ci si we znaki swoj dokuczliwo[ci lub dyktatorskimi zapdami. W miar wspinania si po szczeblach kariery spotkasz przer�|nych ludzi. Niekt�rzy bd sprawiedliwi, taktowni, elastyczni i wasza wsp�Bpraca bdzie si ukBada znakomi- cie dziki podobieDstwu osobowo[ci i styl�w pracy. Z innymi osobami, r�wnie| spra- wiedliwymi, taktownymi i elastycznymi, nie bdzie Ci si ju| tak dobrze pracowaBo  wasze zachowania i style pracy bd si od siebie znacznie r�|niBy. Na pewno spotkasz tak|e osoby niesprawiedliwe, kt�re nie bd liczyBy si z innymi, i wyjtkowo nieela- styczne  z pewno[ci przeklniesz dzieD, w kt�rym ludzie ci trafili do Twojej firmy. Co gorsza, kiedy zastanawiasz si, za co B�g skaraB Ci takimi wsp�Bpracownikami, niekt�rzy z nich my[l, |e s dla firmy prawdziwym objawieniem i darem niebios. Cz[ z nich za- chowuje si tak, jakby uczestniczyli w dziaBaniach wojennych, a Ty byBby[ ich wrogiem. W ka|dej organizacji dziej si rzeczy niezwykBe. Pod wpBywem atmosfery panujcej w biurze pracownikom mog pu[ci nerwy i zdarza si, |e nawet najmilsi pod sBoDcem ludzie potrafi zachowa si w wyjtkowo odra|ajcy czy wrcz ordynarny spos�b. To jednak nie koniec  w ka|dej firmie trafi si mog i takie osoby, kt�re z zasady s nie- miBe, a stres oraz polityka biurowa sprawia, |e pokazuj si z najgorszej strony. Toksyczni mened|erowie to rzeczywisto[ w wielu firmach i organizacjach. Twoja kariera mo|e w znacznym stopniu zale|e od tego, czy bdziesz potrafiB sobie z nimi po- radzi. DoskonaBych kierownik�w od przecitnych czsto odr�|nia umiejtno[ radzenia sobie w trudnych sytuacjach i z tak zwanymi  trudnymi ludzmi . Czasem kBopoty spra- wiaj szefowie, czasem podwBadni, jednym razem bd to klienci, a innym  dostawcy. W tej ksi|ce znajdziesz opisy sposob�w radzenia sobie z takimi ludzmi tak, by nie pokrzy|owali Twoich plan�w i nie stanli na drodze Twojej kariery. Dowiesz si midzy innymi, jak nie sta si kozBem ofiarnym, przetrwa ataki agresywnych kierownik�w i zado- woli wymagajcych przeBo|onych oraz mened|er�w o typie narcystycznym. Nauczysz 24 TOKSYCZNI LUDZIE. JAK Z NIMI WSP�APRACOWA si tak|e, w jaki spos�b skuteczniej zarzdza toksycznymi podwBadnymi tak, by byli cennymi pracownikami zespoBu, a nie chodzcymi bombami z op�znionym zapBonem. Toksycznych os�b nie mo|na wyeliminowa caBkowicie z naszego |ycia, jednak rozwi- jajc odpowiednie umiejtno[ci, mo|esz zadecydowa o sposobie, w jaki wpByn one na Ciebie. Toksyczni mened|erowie w firmie stanowi r�wnie| utrapienie dla kierownictwa wy|szego szczebla. Ich destrukcyjny wpByw na caB organizacj to powa|ny problem  ludzie z przerostem ambicji, nadmiernie agresywni i surowi obni|aj morale wszystkich wok�B. Osoby stykajce si z toksycznymi mened|erami mog zamyka si w sobie, za- trzymywa dla siebie istotne informacje, mo|e brakowa im kreatywno[ci, energii i mo- tywacji do pracy, mog sta si dra|liwi i Batwo wpada w irytacj. W koDcu mog odej[ z firmy. Ta ksi|ka pozwoli kierownikom wy|szego szczebla na wcze[niejsze zidentyfi- kowanie toksycznych mened|er�w  najlepiej jeszcze przed ich zatrudnieniem, a na pewno przed zdobyciem przez nich wBadzy w danej organizacji. Ksi|ka ta pomo|e tak|e kierownikom w zarzdzaniu toksycznymi podwBadnymi. Toksyczny pracownik czsto mo|e sprawdza si na jednym stanowisku, ale powodowa prawdziwy zamt na innym. Zasada Petera  wedle kt�rej pracownik wspina si po szczeblach w hierarchii zazwyczaj dotd, a| osignie sw�j pr�g niekompetencji  sprawdza si szczeg�lnie w przypadku os�b z jakimi[ niepo|danymi cechami charakteru i osobo- wo[ci (surowo[ i brak elastyczno[ci, skBonno[ci narcystyczne, zachowania agresywne), pracujcych dotychczas na stanowiskach, na kt�rych cechy te nie miaBy okazji si ujaw- ni. Problemy zaczynaj si, gdy przeBo|eni decydujcy o awansie takiego pracownika nie dostrzegaj w por sygnaB�w ostrzegawczych lub nie rozumiej, w jaki spos�b te ce- chy charakteru mog uniemo|liwi mu odniesienie sukcesu na nowym stanowisku pracy. Odpowiednio wczesne wykrycie toksycznych cech osobowo[ci i wiedza, na jakich sta- nowiskach cechy te ujawni si z caB wyrazisto[ci, mo|e zaoszczdzi przeBo|onemu i caBej firmie wielu problem�w. Wszyscy maj jakie[ wady i mog zachowywa si w spos�b, kt�ry bdzie przeszka- dzaB innym. Jednak niekt�rzy potrafi lepiej kontrolowa te ciemne strony swojego cha- rakteru i dziki temu staj si pracownikami, kt�rych ka|dy chciaBby mie w swoim ze- spole. Umiejtno[ radzenia sobie z wBasnymi wadami zale|y w du|ej mierze od cech osobowo[ciowych. Je[li kierownik jest poirytowany i pokrzykuje na wszystkich, gdy| cierpi na depresj lub zesp�B nadpobudliwo[ci (ang. Attention Deficit Hyperactivity Di- sorder  ADHD), to odpowiednio dobrane lekarstwo mo|e w kr�tkim czasie diametral- nie zmieni jego zachowanie. Stosunkowo szybko mo|na zmieni tak|e zachowanie oso- by, kt�ra krzyczy, poniewa| byBo to akceptowane w kulturze, w kt�rej si wychowaBa. Jednak problem z ludzmi o powa|nych zaburzeniach osobowo[ci, na przykBad gBboko narcystycznymi, z reguBy jest dBugotrwaBy i skoDczy si mo|e dopiero w momencie, gdy wyrzucisz ich z pracy. Znajomo[ poszczeg�lnych typ�w toksycznych kierownik�w i zro- zumienie, co le|y u podstaw ich zachowania, pozwoli przeBo|onym podj decyzj, kogo mo|na spr�bowa zmieni, kogo przenie[ na inne stanowisko, a kogo nakBania do odej[cia z pracy. Nawet je[li cechy charakteru kierownik�w nie s szczeg�lnie niebezpieczne dla or- ganizacji, to umiejtno[ szybkiej oceny osobowo[ci pozwali Ci dobra odpowiednie sta- nowisko do stylu pracy danej osoby. Czasem najlepszym kierownikiem projektu jest oso- ba otwarta, nadmiernie ambitna i pewna siebie. Jednak ta sama osoba mo|e caBkowicie zawie[ przy innym projekcie, przeszkadzajc jedynie zespoBowi w dziaBaniu. Zwr�cenie uwagi na typy osobowo[ci i pewne problematyczne cechy charakteru mo- |e tak|e uBatwi Ci budowanie zespoB�w. Zesp�B bdzie pracowaB lepiej, je[li w jego RozdziaB 1. Jak radzi sobie z toksycznymi szefami 25 skBad wejd ludzie o r�|nych stylach analizowania sytuacji, analizowania danych i umiejtno[ciach interpersonalnych. W zespole potrzebna jest osoba, kt�ra bdzie mo- bilizowaBa wszystkich do wysiBku i kt�ra sprawi, |e wszystkie problemy bd analizowa- ne w spos�b bezstronny i bez uprzedzeD. Konieczny jest tak|e kto[, kto bdzie miaB  ludzkie podej[cie do pracownik�w i w ten spos�b zapewni wysokie morale zespoBu. W[r�d czBonk�w zespoBu musz znalez si osoby kreatywne, osoby, kt�re na spraw bd pa- trzyBy caBo[ciowo, i osoby, kt�re zwr�c uwag na szczeg�By. Jedni musz koncentrowa si na gB�wnym celu, a inni powinni patrze, czy gdzie[ nie pojawiaj si jakie[ nowe szanse. Czasem utworzenie zespoBu skBadajcego si z os�b, kt�re nie wyr�|niaj si |adnymi toksycznymi cechami, jest niemo|liwe  przecie| wszyscy mamy jakie[ wady. Z tego wzgldu przy wyborze pracownik�w nale|y zastanowi si, ilu z nich mo|e mie cechy negatywne i jakie cechy to mog by. Warto wiedzie, kt�re zachowania toksyczne mo|- na miesza i w jakich proporcjach, bez obaw o integralno[ powstaBego zespoBu. By mo|e grupa zdoBa zaakceptowa przerazliwie ambitn osob, ale kilka takich os�b w ze- spole zdezorganizuje prac wszystkim. W zale|no[ci od tego, jak bardzo surowi i nie- przystpni s poszczeg�lni kierownicy, zesp�B mo|e stosunkowo dobrze funkcjonowa nawet przy kilku nieelastycznych mened|erach. Z drugiej strony, mo|e doj[ r�wnie do- brze do caBkowitego parali|u. Przyczyn problem�w w zespole mog by tak|e agresyw- ni mened|erowie, ale czsto ich szkodliwy wpByw mo|na zneutralizowa. W jaki spos�b? Tylko je[li inni czBonkowie zespoBu wiedz o potencjalnym zagro|eniu i zareaguj odpo- wiednio wcze[nie, zanim wyrzdzone zostan jakie[ powa|niejsze szkody. Im lepiej znasz osobowo[ kierownik�w i wiesz, na ile s elastyczni, tym Batwiej przyjdzie Ci bu- dowanie skutecznych zespoB�w. Nale|y to robi przez przydzielanie poszczeg�lnym pra- cownikom stanowisk, do kt�rych s predysponowani, a trzyma ich z dala od tych miejsc, w kt�rych ich obecno[ mo|e tylko zrodzi problemy. Inteligencja emocjonalna a radzenie sobie z trudnymi ludzmi Celem autora tej ksi|ki jest rozwinicie emocjonalnej inteligencji Czytelnika, kt�ra po- zwoli na zapanowanie nad trudnymi sytuacjami w kontaktach z innymi ludzmi. Sam termin inteligencja emocjonalna obejmuje zar�wno umiejtno[ rozumienia wBasnych uczu i radzenia sobie z nimi, jak i z uczuciami innych. Badania przeprowadzone w ostatnim dziesicioleciu niezbicie dowodz znaczenia inteligencji emocjonalnej w od- niesieniu sukcesu w biznesie. W inteligencji emocjonalnej wyr�|niamy dwie grupy kompetencji (umiejtno[ci): osobiste i spoBeczne. Kompetencje osobiste obejmuj umiejtno[ rozumienia wBasnych odczu, sBabych i silnych stron, a tak|e umiejtno[ radzenia sobie z wBasnymi emocjami w taki spos�b, by nie wpBywaBy negatywnie na podejmowane przez siebie dziaBania. Na przykBad zdolno[ do powstrzymywania gniewu i tBumienia niepokoju pozwala na lo- giczne my[lenie w trudnych sytuacjach, a to z kolei umo|liwia podejmowanie wBa[ci- wych decyzji i skuteczne wywieranie wpBywu na innych. Z kolei kompetencje spoBeczne to umiejtno[ rozumienia odczu innych i wsp�Bpra- cy z nimi. Rozumienie zjawisk i proces�w zachodzcych w zespole lub caBej organizacji, zdolno[ wpBywania na innych i rozbudzania ducha wsp�Bpracy to najwa|niejsze zada- nia stojce przed liderami i kierownikami. 26 TOKSYCZNI LUDZIE. JAK Z NIMI WSP�APRACOWA Komponenty inteligencji emocjonalnej Kompetencje osobiste Samo[wiadomo[ " [wiadomo[ wBasnych emocji i ich wpBywu na samego siebie, " [wiadomo[ swoich zalet i wad. Samoregulacja " panowanie nad wBasnymi emocjami, " umiejtno[ adaptacji, czyli elastyczno[ w dostosowaniu si do zmian i radzenia sobie z napotkanymi problemami, " utrzymywanie norm uczciwo[ci i prawo[ci, solidno[, " ch rozwoju i samodoskonalenia: " zorientowanie na sukces, " ch kontynuowania nauki, " ch przejmowania inicjatywy, " optymizm. Kompetencje spoBeczne Zwiadomo[ spoBeczna " empatia i ch zrozumienia innych: " rozumienie punktu widzenia i odczu innych, " docenienie zalet i wad innych, " [wiadomo[ polityczna, rozumiana jako rozpoznawanie emocji w grupie i stosunk�w midzy jej czBonkami. Umiejtno[ci spoBeczne " szacunek dla innych, " Bagodzenie konflikt�w, " wsp�Bpraca i wsp�BdziaBanie, " poczucie humoru, " umiejtno[ przekonywania (wizjonerstwo i dyplomacja), " umiejtno[ wykorzystania r�|norodno[ci typ�w i charakter�w. Na rynku jest kilka dobrych ksi|ek, w kt�rych om�wiono znaczenie inteligencji emocjonalnej oraz pokazano sposoby rozwinicia odpowiednich og�lnych umiejtno[ci uBatwiajcych kontakty z rozsdnymi ludzmi. Warto przeczyta szczeg�lnie dwie ksi|ki Dana Golemana: Inteligencja emocjonalna (PoznaD 1999) oraz Naturalne przyw�dztwo (Warszawa 2003). RozdziaB 1. Jak radzi sobie z toksycznymi szefami 27 Jednak najcz[ciej problemy stwarzaj ludzie, kt�rych trudno uzna za rozsdnych. Inteligencja emocjonalna pomaga doj[ do porozumienia r�wnie| z takimi osobami. Aby poradzi sobie z toksycznymi pracownikami, nale|y wyr�|nia si pewnymi szczeg�l- nymi cechami i umiejtno[ciami. Przede wszystkim nale|y wiedzie, kt�re cechy osobo- wo[ci uzna za toksyczne i jakie problemy emocjonalne mog wpByn na obni|enie wy- dajno[ci. Dziki lekturze tej ksi|ki zrozumiesz, dlaczego niekt�re osoby zachowuj si w okre[lony spos�b, i dowiesz si, jak sobie z nimi radzi i jak nie ulec ich wpBywom. Innymi sBowy, ta ksi|ka pozwoli Ci rozwin inteligencj emocjonaln. Informacje tu zawarte przydadz si tak|e samym trudnym kierownikom, kt�rzy ce- chuj si pewn doz autorefleksji i samo[wiadomo[ci, ale nie mog zapanowa nad swoimi emocjami, nie potrafi zrozumie odczu innych lub te| nie umiej uBo|y sobie z nimi relacji. Ksi|ka mo|e pom�c im w dostrze|eniu wzorc�w zachowaD i styl�w pra- cy, kt�re prowadz do problem�w w stosunkach z innymi, i mo|e wskaza im, kt�re umiejtno[ci interpersonalne musz w sobie rozwin. Zrozumienie wagi problemu oraz poszukiwanie odpowiednich rozwizaD mo|e da doskonaBe rezultaty i znacznie popra- wi funkcjonowanie kierownik�w w organizacji  dotyczy to tak|e tych, kt�rzy wyka- zuj zachowania lkowe, cierpi na depresj, ADHD lub nerwice pourazowe (zesp�B stresu pourazowego). Rozwijanie inteligencji emocjonalnej Mimo |e umiejtno[ci zwizane z radzeniem sobie z trudnymi ludzmi maj ogromne znaczenie, istnieje stosunkowo niewiele formalnych kurs�w i szkoleD po[wiconych rozwizywaniu problem�w, jakie mog oni tworzy w miejscu pracy. Odpowiedniego postpowania uczymy si najcz[ciej przez obserwacj poczynaD przeBo|onych. Nale|y jednak pamita, |e oni tak|e nigdy nie przeszli formalnego szkolenia w tym wzgldzie. Ponadto, przeBo|eni czsto sami s trudnymi ludzmi, od kt�rych mo|esz nauczy si je- dynie tego, czego nie nale|y robi. Aby znaczco poprawi trudne relacje w pracy, wielu osobom wystarczy przeczytanie tej ksi|ki i zastosowanie zawartych tu wskaz�wek w praktyce. Innych lektura mo|e za- chci do zatrudnienia profesjonalnego doradcy  trenera lub psychologa. W takim przypadku ksi|ka ta z pewno[ci przyspieszy proces nauki i zapewni lepsze efekty koD- cowe. Najwiksze korzy[ci odniesiesz, je[li przy czytaniu tego egzemplarza bdziesz my- [laB o osobach, kt�re znasz, a kt�re pasuj do poszczeg�lnych opisywanych tu kategorii i grup. Przypomnij sobie, jakie konflikty one wywoBywaBy, w jaki spos�b pr�bowaBe[ je rozwiza i jak ci ludzie reagowali na r�|ne dziaBania. W wiczeniu tym pomog Ci py- tania znajdujce si na koDcu ka|dego z rozdziaB�w. Zastanawiajce jest, |e szukamy pomocy i rady fachowc�w na przykBad w tak try- wialnej sprawie, jak gra w golfa, a niechtnie zwracamy si do profesjonalist�w, gdy mamy problemy z innymi ludzmi. PBacimy za usBugi wiza|yst�w, specjalist�w od prowa- dzenia prezentacji i dekorator�w wntrz. Wydajemy pienidze na osobistych trener�w fitness, kt�rych jedynym zadaniem jest zachcanie nas do wikszego wysiBku raz lub kil- ka razy w tygodniu. Jednocze[nie nie chcemy skorzysta z pomocy fachowca, kt�ry m�gBby nauczy nas postpowania w stresujcych sytuacjach. Spodziewamy si, |e sami bdziemy ekspertami od radzenia sobie z innymi ludzmi i wBasnymi emocjami, chocia| nikt wcze[niej nas tego nie uczyB. 28 TOKSYCZNI LUDZIE. JAK Z NIMI WSP�APRACOWA Ludzie sami mog si zmienia i zachca innych do zmian. Nie mo|esz liczy, |e uda Ci si zmieni caB osobowo[, ale nie ma takiej potrzeby. Wystarczy poradzi sobie z tymi cechami, kt�re stanowi najwiksz przeszkod, oraz rozwin w sobie wiksz elastyczno[ i empati, aby uzyska znaczc popraw atmosfery pracy i zwikszy wy- dajno[. To wszystko Ci si uda, je[li tylko zrozumiesz, co wymaga zmiany i jak te zmia- ny wprowadzi. Przyczyny toksycznych zachowaD Za toksycznymi zachowaniami kryj si toksyczne cechy osobowo[ciowe, zaburzenia na- stroju (ang. mood disorder) lub impulsywno[. Przez cechy osobowo[ciowe rozumiemy wzorce postrzegania, interpretowania i tworzenia relacji ze [wiatem i samym sob. In- nymi sBowy, takie cechy dotycz sposobu, w jaki kto[ postrzega [wiat i swoje w nim miejsce. Zachowania toksyczne om�wione w tej ksi|ce to midzy innymi narcyzm, agresja, brak elastyczno[ci i zachowania nieetyczne. Przyczyn agresji mog by r�|ne sposoby widzenia [wiata. Bezwzgldni kierownicy postrzegaj [wiat jako miejsce wsp�Bzawodnictwa. Uwa|aj, |e je[li w tej d|ungli sami nie stan si drapie|nikami, to padn ich ofiar. Osoby majce skBonno[ do tyranizo- wania innych odczuwaj perwersyjn przyjemno[ z zastraszania wszystkich wok�B. Agresja niekt�rych os�b wynika z tego, |e czuj si ofiarami, a to, co dla innych jest przejawem agresji, dla nich jest jedynie postaw obronn lub pr�b rewan|u za caBe zBo, kt�re w ich mniemaniu zostaBo im wyrzdzone. Nieprzewidywalni i wybuchowi kierow- nicy maj problemy z odpowiednim kontrolowaniem intensywno[ci swoich odczu i cz- sto daj si im ponie[. Podobnie, istnieje wiele [wiatopogld�w, kt�rych wynikiem jest surowo[ przekonaD i brak elastyczno[ci. Kierownicy o zapdach dyktatorskich i autorytarnych wierz, |e [cisBe przestrzeganie hierarchii w organizacji i permanentna kontrola, stanowi najlep- sze rozwizanie. Osoby kompulsywne obawiaj si chaosu  tak w [wiecie zewntrz- nym, jak i we wBasnym |yciu. Kierownikom, kt�rzy sprzeciwiaj si wszystkiemu, i oso- bom o typie pasywno-agresywnym wydaje si, |e cigle kto[ zagra|a ich niezale|no[ci, dlatego te| odpowiadaj atakiem. Narcystyczne cechy osobowo[ci (arogancja, niskie mniemanie o innych i niewy- ksztaBcona empatia) odgrywaj istotn rol w kilku typach toksycznych zachowaD kie- rownik�w. Egoizm, niska ocena innych, brak empatii i wyrzut�w sumienia sprawiaj, |e narcystyczni mened|erowie czsto zachowuj si agresywnie, nieetycznie i d| do przejcia kontroli nad ka|dym aspektem sprawy. Ludzie bez skBonno[ci narcystycznych tak|e maj czasem ochot na takie zachowania, ale potrafi nad sob zapanowa z sza- cunku dla innych. Czsto Batwiej jest zaradzi problemom stricte psychologicznym ni| charakterolo- gicznym, co wynika z faktu, i| maj one podBo|e biologiczne, na kt�re mo|na wpByn [rodkami farmakologicznymi. Natomiast problemy osobowo[ciowe wynikaj z pewnych utrwalonych modeli postrzegania  osoba toksyczna ma okre[lony obraz [wiata, samej siebie i swojego miejsca w tym [wiecie (to|samo[ci). Na owe mentalne modele nie mo|- na bezpo[rednio oddziaBywa farmakologicznie i ulegaj one powolnemu przeobra|eniu na drodze psychoterapii. Nale|y pamita, |e wszelkie tendencje do zachowaD agresywnych, nieelastycznych lub narcystycznych mog przybra na sile u ludzi cierpicych na nerwice lkowe, depre- sje, nerwice pourazowe, ADHD, a tak|e bdce pod wpBywem alkoholu i narkotyk�w lub RozdziaB 1. Jak radzi sobie z toksycznymi szefami 29 znajdujce si w toksycznym [rodowisku. W takich przypadkach mo|na doj[ do bBdne- go wniosku, |e zachowania takie s przejawem zaburzeD osobowo[ci. Wykrycie i leczenie przyczyny mo|e bardzo szybko da pozytywne rezultaty, a nawet doprowadzi do caB- kowitego zaniku toksycznych zachowaD pod warunkiem, |e ich przyczyn byBa przewle- kBa depresja lub ADHD. M�wic o toksycznych zachowaniach kierownik�w, nale|y mie tak|e na uwadze kultur organizacji, wzorce zachowania i systemy pomiar�w wydajno[ci. Wszystkie te elementy mog zar�wno hamowa takie zapdy, jak i wywoBywa je w osobach, kt�re w innych warunkach nigdy by sobie na co[ takiego nie pozwoliBy. Czynniki napdzajce i hamujce toksyczne zachowania przedstawiono na rysunku 1.1. Dlaczego mamy rozumie toksyczne osoby Po co w og�le stara si zrozumie ludzi, kt�rych okre[lamy mianem trudnych? Czy nie wystarczy zastanowi si nad sposobami radzenia sobie z nimi? Kluczem do zmiany niewBa[ciwych zachowaD jest dotarcie do ich przyczyn, a na- stpnie wzicie ich pod uwag przy opracowywaniu odpowiedniej strategii. Konkretne rozwizanie mo|e sprawdzi si w jednym przypadku, a pogorszy spraw w przypadku innej osoby, kt�ra ma inny typ osobowo[ci. Na przykBad u podBo|a zachowaD agresyw- nych mo|e kry si strach i brak poczucia bezpieczeDstwa, brak wystarczajcej wiedzy lub bezwzgldna ch dominowania i kontrolowania innych. Kierownicy, kt�rych agre- sja wynika z obawy i braku poczucia bezpieczeDstwa, mog si uspokoi, je[li otoczy si ich tolerancj i doda si im otuchy. Natomiast tolerowanie agresji wynikajcej z bez- wzgldno[ci mo|e tylko pogorszy spraw i zachci kierownika do eskalacji zBych za- chowaD. I odwrotnie, ostra reakcja na agresj mo|e powstrzyma osob bezwzgldn, ale jedynie pogBbi obawy i napicie kierownika, kt�rego zachowaniem kieruje strach. Im lepiej zrozumiemy, w jaki spos�b inni patrz na [wiat i co kieruje ich zachowa- niem, tym wikszy wpByw bdziemy mieli na te osoby. Zrozumienie motyw�w dziaBaD r�|nych ludzi pozwoli lepiej si broni i zachci ich do wsp�Bpracy. Kierownicy wy|szego szczebla i specjali[ci ds. personalnych musz zna przyczyny niskiej wydajno[ci pracownika  tylko w ten spos�b bd w stanie oceni, czy nale|y wycign do niego pomocn dBoD, czy te| si go pozby. Nie mo|na dawa zbyt wielu szans na popraw osobie, kt�ra nieustannie wprowadza chaos i stanowi przyczyn pro- blem�w. Z drugiej strony, nie nale|y pozbywa si kogo[, kto potencjalnie mo|e by do- skonaBym kierownikiem, a jego obecne niezadowalajce zachowanie spowodowane jest jedynie odczuwanym niepokojem, stresem, depresj lub te| wynika z faktu, i| osoba ta musi radzi sobie z innym toksycznym mened|erem. Im wicej bdziemy wiedzie o po- szczeg�lnych typach osobowo[ci, wpBywie lku i depresji oraz nieodpowiednich zacho- waniach, kt�rych przyczyn jest znalezienie si w trudnej sytuacji (na przykBad kto[ trak- towany jest jak kozioB ofiarny, jest wykorzystywany lub te| przydzielono go do zadaD wymagajcych umiejtno[ci, kt�rymi nie mo|e si wykaza), tym Batwiej i precyzyjniej bdziemy mogli stwierdzi, czy warto zatrzyma takiego pracownika, czy te| lepiej po- szuka dla niego nowej posady. 30 TOKSYCZNI LUDZIE. JAK Z NIMI WSP�APRACOWA Rysunek 1.1. Czynniki napdzajce i hamujce toksyczne zachowania RozdziaB 1. Jak radzi sobie z toksycznymi szefami 31 Pr�by racjonalizacji zachowaD destrukcyjnych  mity Z reguBy niechtnie przeciwstawiamy si nieodpowiednim zachowaniom innych czy wBa- snym  wolimy je raczej akceptowa i stara si wyja[ni. Pr�ba zmiany siebie lub ko- go[ nie jest Batwa. Aby unikn zwizanego z tym stresu i trudu, czsto przekonujemy samych siebie, |e nic si nie da zrobi lub |e sytuacja wcale nie jest tak powa|na, jak mogBoby si wydawa. Oba te przekonania s bBdne (patrz tabela 1.1). Tabela 1.1. Zachowania destruktywne  mity i rzeczywisto[ Mit Rzeczywisto[ Jestem/jest zbyt stary Najskuteczniejszymi mened|erami wcale nie s nowicjusze, ale ci, na zmiany kt�rzy zebrali ju| odpowiednie do[wiadczenie. Nawet stare drzewo da si przesadzi pod warunkiem, |e zrobi si to umiejtnie. Takie obowizuj Pracownicy czsto usprawiedliwiaj swoje dziaBania, m�wic, |e tu zasady  to cz[ taki zwyczaj panuje w ich firmie. Osoby, kt�re potrafi wznie[ si kultury organizacji ponad to i zignorowa problematyczne zasady, wybierajc metody najefektywniejsze (a nie og�lnie przyjte), okre[la si mianem lider�w. Po prostu musi Osoba, kt�ra odreagowuje kosztem innych, wyrzdza im krzywd, odreagowa dlatego nale|y j powstrzyma. To najlepszy spos�b Dobry kierownik rozumie ludzi, z kt�rymi przyszBo mu wsp�Bpracowa, zmotywowania innych i stara si z ka|dym nawiza odpowiednie relacje zapewniajce jak i uzyskania najwiksz efektywno[. Nie mo|na wszystkich traktowa jednakowo. odpowiednich rezultat�w Istnieje tylko jeden To mantra kierownik�w o skBonno[ciach narcystycznych prawidBowy spos�b i kompulsywnych. Rzadko jest to jednak prawda. zrobienia tego Po prostu taki ma styl Je[li styl pracy jednej osoby negatywnie odbija si na wydajno[ci wsp�Bpracownik�w i caBego zespoBu, to musi ona zmieni sw�j styl. Nie czyni to Przymknicie oka na szkody czynione przez czyje[ zachowanie mo|e |adnych szk�d pozornie rozwiza konflikt, ale spok�j i cisza nie trwa zbyt dBugo. ZasBuguje na to Nikt nie zasBuguje na to, by na niego krzyczano, by go obra|ano lub zle traktowano. Owszem, mog by takie sytuacje, w kt�rych nale|y wzi kogo[ na bok i wyja[ni mu, co powinien zmieni. Mo|e nie zasBuguje na premi lub awans. Mo|e bdzie trzeba go zwolni. Na pewno nie mo|na si na nim w |aden spos�b wy|ywa, zwBaszcza |e nie wiemy, co si dzieje w jego wntrzu, jakim naciskom ulegaB, czy nie kierowaB si dobr wol lub jakie wydarzenia z jego przeszBo[ci zawa|yBy na takiej, a nie innej decyzji. 32 TOKSYCZNI LUDZIE. JAK Z NIMI WSP�APRACOWA Polecana lektura Daniel Goleman, Inteligencja emocjonalna, tBumaczenie Andrzej Jankowski, PoznaD 1999. Daniel Goleman, Annie McKee, Richard Boyatzis, Naturalne przyw�dztwo, tBumaczenie Dominika Cie[la, Anna KamieDska, Krzysztof Drozdowski, Warszawa 2002. Linda A. Hill, Becoming a Manager, Harvard Business School, 1992. Brittain Leslie, Ellen Van Velsor, A Look At Derailment Today: North America and Europe, Center for Creative Leadership, 1996. Robert Sternberg, Wprowadzenie do psychologii, Warszawa 1999.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Skuteczne handlowanie Jak budowac wspolprace z klientem i odwaznie windykowac naleznosci Zestaw mu
Wirusy Jak z nimi walczyc cwiczenia praktyczne
Siesicka [Ludzie jak wiatr]
ludzie jak my
Ludzie jak cienie Sumptuastic
Trudni ludzie Jak przetrwac w zwiazku z idiota tlzwid
jak rozumiesz określenie bogowie jak ludzie ludzie jak bog
Chron swoje nerwy Rzecz o tym jak wspolpracowac z palantami palant

więcej podobnych podstron