54479

skarbowość

Organizacja skarbu

Odzielenie skarbu prywatnego kr óla od skarbu państwowego nastąpiło wraz z powstaniem wojska zaciężnego 1563 . Utworzono w tym celu oddzielny skarb 1569 z siedzibą w Rawie Mazowieckiej! skarb rawski) Przychodziły do mego dochody z kwarty(podskarbi i Komisja skarbowa) oraz z sejmu kiedy powoływał podatki na wojsko(poborcy i szafarze współpracujący z podskarbim) W ten sposób dokonał się podział skarbu na nadworny i pospolity szczegółowy podział przychodów rozgraniczyno w 1632 nadworny - niektóre cła i dochody z mennicy, żup, kopalń, z części królewszczyzn wyodrębnionych w 1590 inne dochody wpływały do skarbu pospolitego.

Królewszczyzny

W 1504 król otrzymał zakaz rozdawnictwa królewszczyzn. A od sejmu 1562-3 rozpoczęła się egzekucja dóbr Królewszczyzny dzieliły się na starostwa grodowefna czele z starostą) i starostwa niegrodowefbędące będące pod zastawem lub dzierżawą, takiego zastawnika nazywano tenutariuszem). W 1590 ustalono ekonomie czyli dobra królewskie nie mogące zostać zastawione.

Dochody skarbowe 9 Dochód z mennicy 9 Czy nsze dzierżawne z królewszczyzn 9 Kwarta

9 Podatki - stanowiły dochód niestały bo były ustalane przez sejm czasowo y Łanowe (Chłopi) - 2 gr. z !anu[w dobrach szlacheckich], 4 gr [w dobrach kościelnych]

y Łanowe nadzwyczajne, poborowej chłopi) - praktycznie dorocznie 30 gr Z łanu y Podvmne(szlachta zagrodowa i chłopi) od domu y Szos - podatek majątkowy miasta formir ryczałtu W XVII w. doszły

y Akcyza - miejski, procent od wartości sprzedawanych towarów na rynku y Szelężne - podatek od napojów(co 10 szeląga) y Czopowe- od wyrobu i szynkowania piwa

y H iberna - dobra królewskie i kościelne na utrzymanie wojska w zimę y Donaty w a duchów na - dobrowolny podatek duchowieństwa przy ustalaniu poboru y Pobór - podatek dla szlachty ustanawiany na sejmie jednorazowy 9 Dochody z Prus królew skich i lenn 9 Cła

Wydatki i kontrola finansowa

Sumy skarbowe były wydawane głównie na potrzeby wojskowe, a także na poselstwa diety posłów i nagrody..

Do kontroli skarbu pospolitego sejm powoływał komisje skarbową(trybunal skarbowy). Od 1677 sklad(komisarze) do komisji przekazano sejmikom relacyjnym, sprawdzała równieerz sądownictwo w spr awach skarbowych, rozpatrywał też skargi wojskowe. Od 1717 komisja stała się stała.