MONIZM I JEGO ODMIANY
Z krytyki tego pospolitego dualizmu wyrastają liczne metafizyczne doktryny monistyczne, tj. doktryny przyjmujące jeden tylko (jeden = monos) rodzaj substancji, do których należy 1° materializm, 2° spirytualizm i 3° teoria identyczności.
MATERIALIZM
Teza materializmu, w klasycznym swym sformułowaniu, głosi: istnieją tylko substancje materialne, czyli: tylko ciała są substancjami. Substancje duchowe są, według materialistów, tylko urojeniem.
Odmiany materializmu:
Materializm mechanistyczny
Nie tylko zaprzecza istnieniu substancji duchowych i uważa nawet zjawiska psychiczne (myśli, uczucia itp.) za procesy fizyczne, utożsamia je mianowicie najczęściej z pewnymi procesami fizjologicznymi, rozgrywającymi się w mózgu albo nawet uważa je za ciała, które mózg wydziela. (Mózg wydziela myśli, tak jak wątroba wydziela żółć.) Przedstawicielami materializmu mechanistycznego byli m.in. filozof francuski XVIII wieku Cabanis, niemieccy filozofowie XIX wieku Vogt, Buchner i inni.