74047

przed konkurencją silniejszych państw wprowadzaniem wysokich ceł. Następuje w wyniku tego odwrót od zasad wolnego handlu i powrócenia polityki protekcyjnej.

Kolonialny podział świata

W rozwoju kolonializmu europejskiego wyróżnia się trzy etapy:

•    XVI-XVIII w. - intensywne zdobywanie kolonii, wykorzystywane rabunkowo, traktowane jako element siły gospodarczej państw kolonizujących, państwa nastawione są na doraźne zyski.

•    koniec XVIII w. - 1870 r. - okres kapitalizmu liberalnego, zainteresowanie koloniami osłabło, wiele terenów zależnych uzyskuje niepodległość bądź autonomię, kolonie traktowane są przede wszystkim jako rynki zbytu, a nie źródła surowców.

•    po 1870 r. - ekspansja kolonialna dotyczy głównie Afryki i Azji, następuje gwałtowny wyścig kolonialny, starano się przede wszystkim o zdobycie nowych rynków zbytu dla rozwijającej się produkcji, o surowce dla nowych gałęzi produkcji i punkty strategiczne ważnych szlaków morskich.

Ekspansja kolonialna przybiera różne formy, jest to podbój bezpośredni lub protektorat (protektorat - sprawowanie władzy przez dane państwo na określonym terytorium). Proces kształtowania się kolonializmu do XX w. doprowadza do takiego układu sił, w którym decydującą pozycję uzyskują mocarstwa, które rozstrzygają o sytuacji słabszych państw. Wyróżniamy dwie grupy tychże mocarstw. Do pierwszej należą państwa które miały pierwszeństwo w tworzeniu swoich imperiów (Hiszpania, Portugalia, Francja, Belgia, Holandia, Wlk. Brytania) Do drugiej grupy należą państwa które ekspansję kolonialną zaczynają dopiero od XIX w. (Niemcy, Japonia, USA) na początku XX w. obszar kolonii stanowi połowę powierzchni kuli ziemskiej, z czego do Wlk. Brytanii należy 59%, Francja 19% Niemcy 5% Belgia 5%, Holandia 4% Włochy 3%.

Kolonialny podział świata po 1870r. staje się podłożem konfliktów politycznych i ekonomicznych między mocarstwami. Nasilają się one na przełomie XIX i XX w. Głównym źródłem konfliktów jest nierównomierny rozwój społeczno-gospodarczy mocarstw. Państwa rozwijające się później, ale w przyspieszonym tempie, dążą do nowego podziału świata. W sprzecznościach interesów tych mocarstw należałoby szukać głównej przyczyny wybuchu I Wojny Światowej. Narastająca rywalizacja doprowadza do powstania szeregu sojuszów militarnych. W 1882 r. powstaje trójprzymierze, w którego skład wchodzą: Niemcy, Austro-Węgry, Włochy. W 1907 r. powstaje trójporozumienie, czyli ententa w składzie: Wlk. Brytania, Francja, Rosja. Tzw. kryzysy afrykańskie