76105

2)    organizuje aktywność Kościoła - za pomocą prawa organizuje się funkcjonowanie instytucji kościelnych, w tym głoszenie słowa i sprawowanie sakramentów;

3)    normuje dyscyplinę kościelną - dyscyplina, która wynika z wiary, obejmuje zadania związane ze sprawowanymi urzędami i zachowania wiernych¹.

Prawo, nie tylko kościelne, ale również świeckie, miało wielkie znaczenie dla teologii średniowiecznej, co zostanie ukazane w niniejszym referacie. Najpierw zostanie omówione prawo świeckie i kanoniczne w średniowieczu i jego znaczenie w społeczeństwie tamtych czasów. Następnie zostanie scharakteryzowana średniowieczna teologia, a w ostatnim punkcie zostanie omówiony wpływ i znaczenie prawa dla teologii w Średniowieczu.

1. Prawo w społeczeństwie średniowiecznym

Elementem kształtującym życia społecznego, niezbędne do przetrwania i rozwoju ludzkiej jednostki było zawsze i jest prawo. Prawo można określić jako normę, do której odnoszone jest ludzkie działanie lub zaniechanie działania. Prawo zawsze określało i regulowało sytuację poszczególnego człowieka w społeczeństwie². Źródłem wszelkiego prawa jest Bóg. Prawo więc nie jest tworem czysto społecznym lub politycznym. Wymaga ono sankcji Bożej i musi wywodzić się z Boga, by stać się istotnie prawem³. Chrześcijaństwo średniowieczne było pod wpływem tradycji żydowskiej, która podkreślała historyczny fakt Bożego prawa, promulgowanego formalnie przez akt Bożego Objawienia⁴.

Chrześcijańska kultura średniowieczna przejęła od kultur starożytnych koncepcję prawa naturalnego, które jest zakorzenione w rzeczywistości nadprzyrodzonej. Moralność, sztuka, religia oraz nauka, w tym jurysprudencja i prawodawstwo, przenikały się wzajemne i tworzyły system wyznaczający określone normy postępowania, obowiązujące całe społeczeństwo. Ów system norm regulował całokształt życia ludzi, który ogarniał, jako regulator stosunków społecznych, całość życia w chrześcijańskiej Europie⁵.

2

1

   R Sobański. Metodologia prawa kanonicznego, s. 28-29

2

   S. Wielgus. Znaczenie prawa dla życia społecznego, moralnego i dla rozwoju nauki w Średniowieczu, w: A. Dębiński (red.). Prawo. Kultura. Uniwersytet, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytem Lubelskiego. Lublin 1999, s. 10.

3

   Ch. Dawson. Religia i kultura, Instynit Wydawniczy PAX, Warszawa 1958. s. 171.

4

Ibidem.

5

S. Wielgus. Znaczenie prawa dla życia społecznego, moralnego i dla rozwoju nauki w Średniowieczu, s. 11.