76185

Konstytucja kwietniowa - ustawa zasadnicza Rzeczypospolitej Polskiej z okresu międzywojennego uchwalona 23 kwietnia 1935 i tego samego dnia podpisana przez prezydenta Ignacego Mościckiego. Weszła w życie 24 kwietnia 1935

Ustawę zasadniczą otwierał tzw.dekalog. podkreślano w nim nadrzędny charakter państwa wobec grupie poszczególnych członków społeczeństwa. Państwo jest wspólnym dobrem wszystkich obywateli, które powinno być systematycznie umacniane i przekazywane następnym pokoleniom, za co każde z nich ponosi odpowiedzialności. W szczególności ciążyła ona na stojącym na czele państwa prezydencie odpowiedzialnym „przed Bogiem i historią".

Konstytucja odrzucała klasyczny podział kompetencji najwyższych organów państwowych i stawiała na czele państwa prezydenta, w którego osobie skupiała się jedyna i podzielna władza, sprawowana za pośrednictwem podległych mu organów - rządy sejmu, sądownictwa oraz sił zbrojnych.

Prezydent miał być wybierany na 7 letnia kadencję, prawdopodobnie z możliwością reełekcji. Miało go wyłonić specjalne Zgromadzenie elektorów złożone z 5 wirylistów ( marszałek senatu jako przewodniczący, marszałek sejmu, premier, pierwszy prezes Sądu Najwyższego, i GISZ) oraz 75 „obywateli najgodniejszych" wskazanych przez sejm{50) i senat(25). Ustępujący prezydent mógł wskazać swojego następcę, wtedy o obsadzie urzędu decydowaliby obywatele w głosowaniu powszechnym opowiadając się za kandydatem byłego prezydenta czy zgromadzenia elektorów.

Prezydent był zwierzchnikiem sil zbrojnych, pełnił funkcje reprezentacyjną, stanowił o wojnie i pokoju. Mianował „ według swego uznania" premiera i członków rządu, zwoływał i rozwiązywał parlament, otwierał zamykał i odraczał jego sesje, zawierał i ratyfikował umowy międzynarodowe decydował o obsadzie zastrzeżonych mu urzędów.

Prezydent korzystał z prerogatyw, czyli uprawnień osobistych, które nie wymagały kontrasygnaty. Należało do nich m.in. wytypowanie swego następcy,mianowanie i odwoływanie premiera, prezesa Sądu najwyższego. Najwyższej Izby Kontroli, GIS, itp.

Rząd posiadał uprawnienia do decydowania we wszystkich kwestiach, które nie zostały wyraźnie zastrzeżone dla innych organów. Rząd kierował polityką RP, premier ustalał ogólne zasady polityki państwowej. Procedurę związana z wyrażaniem wotum nieufności wydłużono i obwarowano dodatkowymi zastrzeżeniami, a rolę arbitra przyznano prezydentowi. Wniosek taki można było złożyć na sesji zwyczajnej a po jego uchwaleniu prezydent w ciągu 3 dni decydowało dymisji rządu lub rozwiązaniu parlamentu.

Parlament był wybierany na 5-letnia kadencję. Marszałek senatu przewodniczył Zgromadzeniu Elektorów, zastępował prezydenta na wypadek nagłego opróżnienia tego urzędu.

Zachowano immunitet parlamentarny, ale wprowadzono w nim istotne ograniczenia. Posłowie i senatorowie Mieli prawo korzystać zen tylko w takim zakresie, jakiego wymagało ich uczestnictwo w pracach obu izb. Za wszelkie niezgodne z prawem działania poza parlamentem byli pociągani do odpowiedzialności karnej a równi z innymi obywatelami.

Zmiany ustawy zasadniczej można było dokonać w 3 przypadkach;

-    z inicjatywy prezydenta,

-    na wniosek rządu

-    na wniosek '/* ustawowej liczby posłów.

Z przyjęciem nowej konstytucji łączyła się także generalna zmiana ordynacji wyborczej, sprecyzowanej w ustawie z 8.07.1935r,podniesiono cenzus wieku czynne prawo wyborcze z 21 do 24 lat. Bierne prawo wyborcze z 25 do 30. Zlikwidowano zasadę proporcjonalności. Kraj podzielono na 104 dwumandatowe okręgi ,w których wystawiano jedną listę, a wyborca miał wskazać konkretne osoby budzące jego największe zaufanie.