Testator sani własnoręcznie spisywał treść dokumentu co w nim sam zaznaczał. Sam podpisywał dokument, nie trzeba było świadków.
testamenty ustne (per nuncupationem, sine scriptura)
nadal we wschodniej części cesarstwa - Teodozjusz II do ich ważności wymagał 7 świadków
Testamenty prywatne nadzwyczajne (uprzywilejowane i kwalifikowane)
Uprzywilejowane:
testamentum pestis tem porę condituni
testament sporządzony w czasie epidemii
świadkowie mogli podpisywać jeden po drugim - nie jednocześnie
testamentum parentis inter liberos
gdy ojciec ustalał spadkobiercami swoich descendentów - wystarczało tylko 2 świadków (ustnie), pisemnie - wystarczał dokument napisany i datowany własnoręcznie przez testatora. Czymś innym było „divisio inter liberos” podział majątku pomiędzy dziećmi dokonany przez ojca - uważany był za kodycyl.
testamentum ruri condituni
testament sporządzony na wsi przy udziale pięciu świadków, którzy go podpisywali testamentum m i I i t i s
Przywilej cesarza Trajana - każde nieformalne pisemne lub ustne oświadczenie ostatniej woli żołnierza posiadało skuteczność prawną. Za Justyniana - tylko in cxpcditionc. Szczególne cechy.
brak zachowku
- dopuszczalność równoczesnego dziedziczenia ab intestato i ex testamentu
- w iele testamentów mogło pozostać ważnych jednocześnie.
Kwalifikowane:
testament niewidomego
podpisywany przez miejscowego urzędnika, tabulariusza oraz siedmiu świadków', (w razie braku tabulariusza - ośmiu świadków)
testament głuchoniemego
musiał być cały napisany pizez testatora