83188

•    Zobowiązania z deliktów- odpowiedzialność noksalna:

o Delikty popełnione za wiedzą, lub na zlecenie zwierzchnika odpowiadał on sam.

o Zwierzchnik mógł zapłacić należności z tytułu deliktu, lub wydać sprawce poszkodowanemu -> mancypacja.

o Odpowiedzialność postępowała za głową sprawcy - sprzedaż niewolników (wada).

o Prawo klasyczne - nie stosowano jej do córek. Justynian - tylko niewolnicy.

•    Szkody wyrządzone przez zwierzęta

o Actio de pauperie - właściciel zwierzęcia odpowiadał tylko wtedy, gdy wyrządziło szkodę w sposób przeciwny swojej naturze - ograniczenie do wartości.

o Edylowie kurulni - zakaz utrzymywania w pobliżu dróg -> powództwo karne - pojedyncza, lub podwójna wartość wyrządzonej szkody.

Umocnienie zobowiązań. Poręczenie stypulacyjne:

•    Sposoby: zastaw, kara umowna, wręczenie zadatku, ponowne przyrzeczenie zapłaty długu własnego, poręczenie za dług cudzy, poręczenie stymulacyjne.

•    Poręczenie stymulacyjne (adpromissio):

o Przyjęcie odpowiedzialności za cudzy dług poprzez stypulację dokonaną między wierzycielem, a poręczycielem.

o Forma i rodzaje - pytanie i odpowiedź:

■    Sponsio - dostępna dla obywateli.

■    Fidepromisso - także dla peregrynów. Obie zabezpieczały tylko długi zaciągnięte wformie stypulacji, nie przechodziły na dziedziców poręczycieli i wygasały po upływie dwóch lat.

■    Fideiussio - powszechnie dostępna, utrzymana przez Justyniana.

o Akcesoryjny charakter poręczenia - dodatkowy, zależny od zobowiązania dłużnika.

o Odpowiedzialność współporęczycieli - od Hadriana - równomierny ciężar odpowiedzialności (beneficium divisionis).

o Posiłkowy charakter - w razie zwłoki - możliwość poszukiwania zaspokojenia wprost od poręczycieli (litis contestatio). 535 (Nov. 4) -beneficium excussionis - żądanie od wierzyciela, by najpierw próbował procesu wobec dłużnika głównego.

o Prawo regresu - sponsio - duplum. Fideiussio - osobna podstawa prawna. Justynian - beneficium cedendarum actionum - poręczyciel mógł uzależnić zapłatę długu do rąk wierzyciela od odstąpienia mu jego actiones przeciw dłużnikowi.

•    Intercesja - przyjęcie odpowiedzialności za dług cudzy. Przed ryzykiem ponoszenia odpowiedzialności majątkowej starał się ustawodawca ochronić