Gmina może prowadzić działalność gospodarczą, lecz tylko poza sferą działalności publicznej art. 7
Przedsiębiorstwo komunalne (np. MPK) nie może przynosić zysku zamierzonego. Dochód ma pokrywać tylko koszty działania przedsiębiorstwa.
Pozycja ustrojowa wójta jako organu jednostki samorządowej:
- reprezentacja gminy na zewnątrz
- organ prawny (może zawierać umowy art. 46 ust.1)
- zwierzchnik służbowy pracowników urzędu gminy
- organ administracji art 39
- kierownik zakładu pracy (Urząd Gminy)
Pozycja przewodniczącego rady gminy art. 19 ust 2:
- tylko jeden z radnych
Nadzór nad działalnością gmin sprawuje wojewoda i premier, a w odniesieniu do gospodarki finansowej (budżetu) Regionalna Izba Obrachunkowa, nadzorują tylko czynności inne niż cywilno-prawne (przetargi, rokowania etc.), RIO opiniuje wniosek w sprawie udziela absolutorium wójtowi, rozpatrywane przez radę gminy.
Wójt przedkłada wojewodzie wszystkie uchwały rady gminy, wójt może stwierdzić nieważność uchwały, uchylić i skierować do ponownego rozpatrzenia art 90 i 91- są to wyłącznie kompetencje kasatoryjne, wojewoda nie sprawuje nadzoru meiytorycznego. Wojewoda sprawuje szerszy nadzór nad zadaniami powierzonymi w drodze porozumień. Premier może wystąpić z wnioskiem o odwołanie Rady Gminy do sejmu, może odwołać wójta, zawiesić organy gminy ustanawiając zarząd komisaryczny do 2 lat art. 96 i 97
Premier sprawuje nadzór nad związkami międzygminnymi, które nie są jednostkami samorządu terytorialnego art. 39a i 99 ust 2. Premierowi nie przysługują kompetencje nadzorcze nad bieżącą działalnością gminy.
Powiat - jednostka niezależna od gminy i vice versa.
Powiat może wykonywać zadania gminy w drodze porozumienia.
Miasto na prawach powiatu art. 92 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym jest to gmina wykonująca zadania powiatu. Występuje rada miasta i prezydent (kompetencje zarządu powiatu).
Powiat pełni zadania publiczne ponadgminne wyliczone enumeratywnie w art. 4
Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej poza sferą użyteczności publicznej art. 6 ust 2.
Pozycja ustrojowa starosty:
- przewodniczący zarządu powiatu
- organ administracji powiatowej
- reprezentuje powiat na zewnątrz
- kierownik powiatowych służb, inspekcji i straży oraz zakładu pracy - starostwa powiatowego (aparat pomocniczy starosty).