Instytucja obywatelstwa Europejskiego została powołana na mocy traktatu z Maastricht, a dokładnie części modyfikującej traktaty założycielskie Wspólnot (czyt. Art. 17-22 TWE). Celami takiego rozwiązania było: przybliżenie obywatelom państw członkowskich procesu integracji europejskiej i jego instytucjonalnych aspektów oraz redukcja deficytu demokratycznego Wspólnot Europejskich(większego wpływu obywateli na kształtowanie prawa wspólnotowego).
Obywatelstwo UE jest szczególną więzią łączącą obywateli państw członkowskich z UE, z której to więzi wynikają określone uprawnienia oraz(teoretycznie) obowiązki. Z art. 17 TWE wynika, że każda osoba posiadająca obywatelstwo państwa członkowskiego posiada tez obywatelstwo UE cechy obywatelstwa UE:
1. jest zależne od posiadania obywatelstwa państwa członkowskiego
2. ma charakter akcesorvinv. w żaden sposób nie zastępuje obywatelstwa prawda krajowego
3. ma charakter dynamiczny, może zostać wzmocnione lub uzupełnione przez Radę
W świetle art. 17 ust 2 TWE obywatele Unii korzystają z praw ustanowionych niniejszym traktatem i podlegają obowiązkom w nim określonym. Do praw obywateli UE należą np.:
1. prawo do swobodnego przemieszczania się i osiedlania na terenie UE
2. prawa wyborcze w wyborach municypalnych w państwach członkowskich
3. prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej
4. prawa skargowe do Parlament Europejskiego i rzecznika praw obywatelskich UE
5. prawo do kierowania pism do instytucji UE
6. prawo do dostępu do dokumentacji Komisji, Rady i Parlamentu Europejskiego
7. (tworzy się) prawo do dobrej administracji