86905

naukowo-technicznej, know-how. praw do własności intelektualnej, usług konsultingowych itp. Przepływ ludności poza granice kraju w postaci: turystyki zagranicznej, przekazy emigrantów, koszty utrzymania baz wojskowych i placówek dyplomatycznych oraz przepływ kapitału wpływa na poziom wpływów i wydatków poszczególnych państw.

Omówione i uwidocznione w bilansie płatniczym formy obrotów stanowią równorzędne alternatywne warianty zastosowania posiadanych przez dane państwo zasobów w międzynarodowy podział pracy. Głównym kryterium wyboru formy (celowości angażowania środków) wymiany międzynarodowej, właściwej dla danego państwa (podmiotu gospodarczego) powinien być koszt uzyskania jednostki waluty obcej w eksporcie rozpatrywanym w odpowiednio długim horyzoncie czasowym¹.

W handel zagraniczny danym towarem zaangażowanych jest zwykle więcej (co najmniej dwa) krajów, które spełniają różne role w procesie obrotu. Wyróżniamy w związku z tym:

1.    kraj pochodzenia, w którym towar został wyprodukowany

2.    kraj przeznaczenia, do którego towar jest dostarczany - może być krajem ostatecznego przeznaczenia, kiedy towar nie opuszcza już jego granic, albo krajem przejściowego przeznaczenia, jeśli towar będzie przedmiotem reeksportu.

3.    kraj tranzytowy — kraj. przez który przewozi się towar celem dostarczenia go z kraju pochodzenia do kraju przeznaczenia.

4.    kraj wysyłki to kraj. w którym towar zostaje oddany do przewozu celem dostarczenia go do kraju przeznaczenia.

W celu ustalenia kraju pochodzenia większość państw opracowała własne (lub przyjęła podpisane przez siebie porozumienia międzynarodowe) reguły pochodzenia towarów. Określany w ten sposób zbiór przepisów i procedur ułatwia właściwe określenie kraju pochodzenia towaru i zastosowanie preferencyjnych bądź niepreferencyjnych reguł pochodzenia. Zastosowanie dość skomplikowanych preferencyjnych reguł pochodzenia daje prawo do preferencji celnych, zaś mniej restrykcyjnych niepreferencyjnych reguł pochodzenie nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi przywilejami. Ustalenie, czy dany towar można uznać za pochodzący z danego kraju, umożliwiają odpowiednie kryteria przetworzenia i procentowości (wartości dodanej). Według kryterium procentowości za towary pochodzące z danego kraju uznaje się te produkty, które w wyniku procesu przetwórczego zakwalifikowane zostały do innej pozycji nomenklatury towarowej (celnej). Zgodnie z kryterium procentowości za pochodzący z danego kraju można uznać towar, w którego cenie zbytu udział robocizny, surowców i materiałów pochodzących z danego kraju wynosi co najmniej ustalony procent (najczęściej 50%). Spełnienie jednego z wymienionych powyżej kryteriów upoważnia dany kraj do wystawienia tzw. świadectw pochodzenia towaru.

Pojęcia kraju pochodzenia i kraju wysyłki nabierają szczególnego znaczenia w przypadku obrotu uszlachetniającego, a także w innych sytuacjach, kiedy towar sprowadzony z zagranicy podlega zabiegom zmieniającym jego wartość handlową. Rzecz w tym, że w wyniku znacznego przetworzenia określony towar może nabrać cech, które zadecydują o zmianie kraju jego pochodzenia. W takim razie krajem pochodzenia stanie się ten, w którym dokonano tego przetworzenia, a nie ten. w którym towar został pierwotnie wyprodukowany. A to może pociągnąć za sobą skutki w zakresie wymiaru cła.

Zgodnie z regiiami handlu międzynarodowego towar uznaje się za znacznie przetworzony, jeśli produkt końcowy jest zaklasyfikowany do innej pozycji taryfy celnej niż ta. do której zalicza się towar będący wsadem podlegającym przetworzeniu. Inne kryterium polega na określeniu maksymalnego dopuszczalnego udziału wartości importowanych materiałów w wartości produktu końcowego, liczonej według cen ex works (wartość

2

1

Tamże. s. 8.