80560

2

rzeczy podzielne		rzeczy niepodzielne
—    rzeczy, które można podzielić bez zmiany ich wartości —    np. wino, oliwa, zboże		—    rzeczy, których me można podzielić bez zmiany ich wartości —    np. niewolnik, obraz, rzeźba
rzeczy pojedyncze	rzeczy złożone {corpora ex cohaerentibuś)		rzeczy zbiorowe {corpora ex distantibuś)
—    stanowiły jedność tak pod względem gospodarczym jak i prawnym —    np. niewolnik	—    rzeczy złożone z kilku/wielu innych, które po połączeniu stanowiły części składowe rzeczy —    np. dom, wóz		—    zbiór rzeczy samodzielnych, stanowiących całość w sensie prawno-gospodar czym —    np. biblioteka, stano zwierząt

WŁADANIE RZECZAMI

WŁASNOŚĆ

—    Początkowo własność wykształciła się na rzeczach ruchomych. Według jednej z hipotez przedmiotem majątku była familia, a pater familias przysługiwało prawo zarządu. Według innych hipotez własność była podzielona funkcjonalnie, tzn. na jednej i tej samej rzeczy przysługiwały prawa kilku pater familias, np. jednemu przysługiwał grunt, drugiemu prawo przechodu.

—    Stosunki własnościowe charakteryzowały się relatywizmem, o czym świadczy twierdzenie rem meam esse aio, które wyrażało nie absolutne, ale jedynie lepsze prawo do rzeczy.

—    już w okresie ustawy XII tablic prawo własności było wykształcone i odróżniane od władztwa faktycznego - posiadania —> możliwość nabycia własności poprzez zasiedzenie na skutek posiadania.

—    me było technicznych terminów, jedynie opisowo określano własność. Od okresu przedklasycznego używano określenia - dominium / proprietas.

—    w okresie poklasycznym zatarła się różnica między własnością a posiadaniem, dopiero Justynian ją przywrócił.

—    jedyna ogólna wypowiedź na temat własności - plena in re potestas.

—    wg Gaiusa własność była pierwotnie prawem jednolitym — własnością kwirytalną, a dopiero z biegiem czasu podzieliła się na własność kwirytalną i bonitarną.

Rodzaje własności rzymskiej:

I.    W łasność kwirytalną (dominium ex iure Qniritium)

—    przysługiwała tylko obywatelom rzymskim;

—    tylko obywatelom rzymskim przysługiwała oclu ona według ius civile.

II.    W łasność bonitarna

—    powstała w okresie przedklasycznym

—    powstawała w wyniku nieformalnego wydania res mancipi

—    w świetle ius civilewłaścicielem był nadal zbywca, a nabywca miał rzecz w majątku {in bonis).

—    uzyskanie własności kwirytalnej na skutek zasiedzenia

—    ochrony udzielał pretor, udzielając skarg wzorowanej na skardze prawa cywilnego.

—► dupie.x dominium - podwójna własność trwała do końca okresu zasiedzenia.

III. Władztwo na gruntach prowincjonalnych (praedia proiincialia)

—    należały do ludu lub cesarza, i me mogły należeć do osób prywatnych

—    w praktyce przekazywane były w rękach osób prywatnych, które teoretycznie miały tylko posiadanie i użytkowanie

—    stopniowo uzyskiwali ochronę