Cesarz i papież rościli sobie prawo do wyświęcania biskupów, którzy podczas wojny brali w niej udział, gdyż byli oni bardzo bogaci, to byli feudałowie.
Król Henryk tą walkę przegrał i musiał, w geście podporządkowania i upokorzenia, udać się do zamku w Canossie. Szedł tam w pokutnej koszuli, głowę sypał popiołem.
Przełom X - XI wieku we Francji przez parę lat panował Otton III, który wyrastał ponad czasy, w których przyszło mu żyć. Miał on wizję zjednoczonej Europy.
Zjazd w Gnieźnie w 1000 roku był tego potwierdzeniem. Europę mieli tworzyć Galia, Francja, Sławonia (Polska) i Włochy. W każdej części miał rezydował król, nad wszystkich panowałby cesarz, a władzę duchową miał sprawować papież.
Wojny religijne doprowadziły do zniszczenia Niemiec.
Po reformie kościoła Marcina Lutra (mnich augustynian) pojawili się protestanci (ewangelicy). Luter sprzeciwił się w robieniu odpustów za pieniądze.
Rozpoczęła się wojna między katolikami a luteranami.
W 1555 roku katolicy i protestanci zawarli pokój na południu Niemiec w Augsburgu. Wprowadzono zasadę kujnus region ejus religio (czyja ziemia, tego religia).
Trzydziestoletnia wojna niszczyła Niemcy. W1648 roku zawarto pokój. Cały okres średniowiecza - najlepszym narzędziem dyplomacji były dzieci. Od czasów Jagiellonów Polsce rozpoczęła się wojna z Habsburgami. Królowa Bona, druga żona Zygmunta Starego, zdawała sobie sprawę z zagrożenia, jakie nieśli ze sobą Habsburgowie.
Królowa Bona przeforsowała, by jej syn, Zygmunt August, został królem (i w kraju rządziło dwóch króli).