CaSO„ + Na,CO., CaCO, + NaSO.
Zmiękczanie ługiem sodowym nadaje się do tych wód, w których twardość węglanowa jest w przybliżeniu równa niewęglanowej. zmiękczanie wody fosforanami polega na strącaniu praktycznie nierozpuszczalnych fosforanów wapnia i magnezu, dzięki czemu osiągalna jest bardzo mata twardość szczątkowa. Używa się fosforan trisodowy Na .PO/lO H20.
3(Mg)Ca(HC03)2 + 2 Na3PO„ => (Mg)Cą,(P04)2 + 6 NaHCO., (Mg)CaS04 + Na,P04 => (Mg)Ca3(P04)2 + 3 Na2S04
Powstający wodorowęglan sodowy w wyższych temperaturach rozkłada się z utworzeniem węglanu sodowego, który może likwidować twardość niewęglanową co zmniejsza zużycie fosforanu 6 NaHC03 =*> 3 Na2CO:l + 3 CO? + 3 H20
Metoda fosforanowa ma wiele zalet: zapewnia 2-3 krotne większą szybkość procesu, nie wymaga ścisłego dozowania fosforanu którego nadmiar nie szkodzi, zapobiega tworzeniu się kamienia kotłowego w postaci krzemianu. Jest to możliwe dzięki temu, że fosforan wapniowy jest trudniej rozpuszczalny od krzemianu co może spowodować reakcję:
2 CaSiO., + 2 Na.,P04 =* Ca:! (POJ2 + 3 Na2Si03
Metoda ta nie ma zastosowania do zmiękczania wody surowej, gdyż fosforany są drogie, nadaje się do usuwania szczątkowej twardości tzw. korekcji nawet w samym kotle.
lOCatHCOJj + 2 NaOH + 6 Na,PO, => Ca(OH)2*3 Ca3(P04)2 + 20 NaHCOs zmiękczanie związkami kompleksowo czynnymi - one nie dają osadu z solami wapnia i magnezu, lecz tworzą sole kompleksowe rozpuszczalne w wodzie. Jony wapnia i magnezu przechodzą do kompleksowego anionu i w związku z tym przestają być czynnikiem kamieniotwórczym, tracą zdolność reagowania z mydłami. Do tej grupy związków należą metafosforany (NaPOJ, , a szczególnie te, gdzie x = 4 lub 6.